فرش دستباف خراسان جنوبی اگر چه آوازه‌ای جهانی دارد اما مشکلات قالیبافان در مهد تولید این هنر زیاد است و هنوز عزمی از سوی مسئولان برای رسیدگی و حل آنها جزم نشده است.
به گزارش دنیای لوازم خانگی، روزگاری نه چندان دور هنر خراسان‌جنوبی با نام هنرهای اصیلی چون فرش قهستان و فرش مود همراه بوده است و تا همین امروز نیز یکی از افتخارات استان در حوزه هنر آوازه جهانی فرش دستباف دیار خاوران است.
اما تنها افتخار کردن به آنچه داشته‌ایم برای آینده کفایت نمی‌کند بلکه اگر می‌خواهیم در سال‌های آتی نیز همچنان بر هنر هنرمندان خراسان‌جنوبی در حوزه قالی و قالیچه و فرش ببالیم باید جویای مشکلات کسانی باشیم که با دستان پر توان خود بر تار و پود فرش نقش می‌زنند.
از طرف دیگر در شرایط جنگ اقتصادی افرادی چون یک سرباز و فرمانده شجاع میدان نبرد می‌خواهد قدم در عرصه صادرات فرش دستباف خراسان‌جنوبی بگذراند اما موانع متعددی پیش روی آنان است و سخنان تأمل برانگیز زیادی دارند.
فاطمه بیابانی که با همت دستان پر تلاشش گره بر دار قالی و فرش می‌زند در زمینه مشکلات قالیبافان اظهار کرد: من، پدر و مادرم هر سه برای بحث بیمه قالیبافان اقدام کردیم ولی موفق نشدیم کار را به نتیجه برسانیم.
وی بیان کرد: وقتی علت را پرس و جو کردیم گفتند چون عده زیادی برای این کار اقدام کردند سهمیه خراسان‌جنوبی برای بحث بیمه قالیبافان تمام شده است.
محروم از بیمه قالیبافان
این هنرمند خراسان‌جنوبی ادامه داد: این در حالی است که برخی نه به هدف یادگیری یک هنر، بلکه تنها جهت بیمه شدن چند ماهی را در کلاس‌های قالی‌بافی و تابلو فرش شرکت کردند و بعد از گرفتن مدرک بیمه شدند ولی ما که از کودکی پای دار قالی بودیم از این امتیاز محروم شدیم.
بیابانی با اشاره به گران شدن مواد اولیه قالی گفت: ما برای دار قالی فعلی که در خانه برپا است از قبل رنگ و مصالح خریده‌ایم ولی در حال حاضر مصالح و مواد بافت قالی گران شده است.
قالی دستباف به قدری گران شده که یک فرد عادی نمی‌تواند آن را برای منزل خود خریداری کند و در واقع سختی کار قالی برای ما و لذت استفاده از آن برای طبقات مرفه و ثروتمند است.
وی ادامه داد: کرد: قالی دستباف به قدری گران شده که یک فرد عادی نمی‌تواند آن را برای منزل خود خریداری کند و در واقع سختی کار قالی برای ما و لذت استفاده از آن برای طبقات مرفه و ثروتمند است.
این هنرمند خراسان‌جنوبی با اشاره به بحث بازاریابی یادآور شد: قالی‌های ما مشتری همیشگی داشته و فرد مشخصی آن را از ما می‌خرد ولی نمی‌دانم خود او در شهرهای دیگر چقدر می‌فروشد.
مریم باقری نیز از دیگر هنرمندان قالیباف خراسان‌جنوبی حدود ۱۰ سال را پای دار قالی نشسته و بر تار و پود آن نقش زده است، وی نیز در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: قیمت نخ و رنگ و سایر مواد اولیه قالی آنقدر بالا رفته که جز با سفارش قبلی کسی اقدام به بافت قالی نمی‌کند.
وی با اشاره به اینکه در منطقه ما نیز فردی به قالیبافان سفارش داده و گاه مواد اولیه را نیز برای آنان تهیه می‌کند، بیان کرد: بعد از پایان کار فرش‌ها را به شهرهای مد نظر برده و می‌فروشد که به نظرم در این میان سود اصلی را همان دلال و واسطه می‌برد.
علاوه بر هنرمندان قالیباف بسیاری از کسانی که در عرصه تجارت فرش دستباف خراسان جنوبی فعال بوده‌اند نیز درد دل‌های بسیار زیادی دارند.
خبری از نام فرش در ۱۰ قلم کالای عمده صادراتی از گمرک خراسان‌جنوبی نیست
طبق گفته‌های شهرکی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌جنوبی در تاریخ هشتم فروردین ماه و به نقل از روابط عمومی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌جنوبی ۱۰ قلم کالای عمده صادراتی خراسان‌جنوبی در سال گذشته سیمان، خوراک کامل طیور، کاشی و سرامیک، گازوئیل، هیدرو کربن سبک، هیدروکربن سبک حاصل از بازیافت خاک‌های مستعمل رنگ بر، روغن سوخت تقطیری، صیفی جات، نمک و هیدور کربن سنگین است و خبری از قالی، قالیچه و بافت‌های داری نیست.
رامین سنایی‌فر، از فعالان اقتصادی و تجار خراسان‌جنوبی نیز اظهار کرد: از سال ۸۸ تا ۹۰ در کار صادرات فرش دستباف خراسان‌جنوبی بودم.
وی درباره چرایی ادامه ندادن کار تجارت فرش دستباف بیان کرد: فرش دستباف خراسان‌جنوبی علی رغم زیبایی از نظر طرح و نقشه از تراکم بسیار بالایی برخوردار است در حالی که برخی از بازارهای هدف در کشورهای عربی فرش با تراکم پایین را می‌پسندند.
این فعال اقتصادی با اشاره به اینکه باید طرح، نقشه و الگو را متناسب با نیاز بازار هدف طراحی کنیم، ادامه داد: البته بازار هدف می‌تواند کشورهای دورتر چون کشورهای حوزه اسکاندیناوی باشد و یا بر روی محصولاتی چون تابلو فرش برای تجارت سرمایه‌گذاری کنیم.
سنایی‌فر با بیان یک نکته بسیار مهم، افزود: البته کشورهای عربی نیز فرش را برای استفاده در داخل کشور خود نمی‌خرند بلکه آن را به نام کشور خود به دیگر مناطق صادر می‌کنند که این اتفاق برای برخی دیگر از محصولات استان چون زعفران نیز رخ داده است.
راهکاری برای کمرنگ شدن نقش دلالان
وی با اشاره به بحث دلالی و واسطه‌گری در زمینه فروش فرش و بافت‌های داری خراسان‌جنوبی اظهار کرد: اگر یک تشکیلات قوی در قالب شرکت، فرایند بازاریابی و فروش محصولات قالیبافان خراسان‌جنوبی را بر عهده بگیرد بی‌شک دلال‌ها و واسطه‌ها کم می‌شود.
این فعال اقتصادی با اشاره به اینکه صادرات فرش از گمرک خراسان جنوبی صورت نمی‌گیرد، یادآور شد: طبق آمار موجود ایران در سال گذشته ۲۲۵ میلیون دلار صادرات فرش داشته است اما معلوم نیست سهم خراسان‌جنوبی از این بازار چه میزان است.
۱۰۰ هزار متر فرش خراسان جنوبی صادر شد
محمدحسین کامیابی مسک رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان‌جنوبی نیز در زمینه میزان تولید و صادرات فرش دستباف خراسان‌جنوبی اظهار کرد: در سال ۹۷ حدود ۱۷۰ هزار متر فرش دستباف در خراسان‌جنوبی تولید شده که از این میزان حدود هزار ۱۰۰ متر صادر شده است.
وی در زمینه سهمیه بیمه قالیبافان گفت: در این زمینه رایزنی‌های مختلفی از طریق صنعت و معدن، استانداری و نمایندگان مجلس به ویژه نمایندگان نهبندان و بیرجند صورت گرفته است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان‌جنوبی با بیان اینکه در بیمه قالیبافان حدود ۷ درصد حق بیمه را قالیباف و ۲۰ درصد را دولت پرداخت می‌کند، افزود: تأمین اجتماعی معتقد است که دولت ۲۰ درصد سهم خود را تاکنون پرداخت نکرده است و در این راستا سهمیه جدید قبول نمی‌کند.
قطع شدن بیمه برخی قالیبافان
کامیابی مسک بیان کرد: در بسیاری از موارد بابت یک روز تأخیر در پرداخت حق بیمه، بیمه یک قالیباف قطع شده است در حالی که می‌توانستند با یک جریمه ساده موضوع را حل کنند.
وی با تأکید بر اینکه در استان هیچکس به راحتی و بدون مدرک و سند کافی بیمه قالیبافان نشده است، بیان کرد: اتحادیه فرش دستباف برای بیمه کردن افراد از آنان آزمون گرفته است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان‌جنوبی در زمینه دلالی در فرایند فروش فرش دستباف در خراسان‌جنوبی گفت: در شرایط اقتصادی، رکود بازار و نیاز بافنده فرش بحث دلالی و واسطه‌گری وجود دارد.
کامیابی مسک یادآور شد: پیشنهاد ما ایجاد یک کنسرسیوم اختصاصی و فروشگاه اینترنتی برای کاهش دلال‌بازی و واسطه‌گری است که بعد از گذشت ۱۰-۱۲ سال و مطرح شدن آن در سفرهای مقامات مسئول در دولت‌های مختلف به نتیجه نرسیده است.
محمدعلی خاشی مدیرکل گمرکات خراسان‌جنوبی نیز در زمینه صادرات فرش در خراسان جنوبی بیان کرد: صادرات بافت‌های داری و فرش نیازمند گمرک تخصصی و وجود یک کارشناس فرش است.
گمرک خراسان جنوبی نیازمند یک کارشناس فرش متخصص
وی بیان کرد: هر چند ما مجوز صادرات فرش از گمرک خراسان‌جنوبی را داریم ولی به علت نبود یک کارشناس متخصص فرش تاکنون صادرات فرش از گمرک این استان محقق نشده است.
هر چند ما مجوز صادرات فرش از گمرک خراسان‌جنوبی را داریم ولی به علت نبود یک کارشناس متخصص فرش تاکنون صادرات فرش از گمرک این استان محقق نشده است
مدیرکل گمرکات خراسان‌جنوبی ادامه داد: در این راستا فعالان این حوزه از طریق گمرک مشهد و تهران کار را پیگیری می‌کنند.
مجید درویشی مدیرکل تأمین اجتماعی خراسان‌جنوبی نیز در زمینه تعداد بیمه شدگان از طریق بیمه قالیبافان بیان کرد: تا بهمن ۹۷ تعداد سه هزار ۷۵۷ هنرمند قالیباف در خراسان‌جنوبی بیمه شده‌اند.
سهمیه جدیدی در قالب بیمه قالیبافان به خراسان‌جنوبی اختصاص نیافته است
وی با اشاره به اینکه از ابتدای طرح بیمه قالیبافان سهمیه خراسان‌جنوبی ۲ هزار و ۹۰۰ نفر بوده است، ادامه داد: با رایزنی‌های صورت گرفته این میزان افزایش یافت ولی در حال حاضر سهمیه جدیدی برای قالیبافان وجود ندارد.
مدیرکل تأمین اجتماعی خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه حق بیمه قالیبافان در سال گذشته حدود ۷۸ هزار تومان بوده است، یادآور شد: به علت افزایش دستمزدها حق بیمه قالیبافان نیز با یک افزایش ۳۶ درصدی به حدود ۱۱۰ هزار تومان رسیده است.
طبق گفته‌ها و شنیده‌ها در عرصه بافت فرش و صادرات فرش نام آشنای خراسان‌جنوبی مشکلات عدیده‌ای وجود دارد که حل آن با یک همت و تلاش جهادی می‌تواند سودآوری فراوانی برای خراسان‌جنوبی داشته باشد.
از یک طرف باید چشم‌هایی که پای دار قالی کم سو شده را قدر دانست و نهایت تلاش را برای گسترده شدن چتر حمایتی بیمه برای آنان انجام داد و از طرف دیگر با فراهم شدن شرایط صادرات فرش از گمرک خراسان‌جنوبی به یاری تجاری شتافت سرباز خط مقدم جهاد اقتصادی هستند.
