به اعتقاد رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف اصفهان، دلیل اصلی کاهش شدید صادرات فرش ایران بالا بودن هزینه تمام‌شده تولید فرش است.
به گزارش دنیای لوازم خانگی، آمارهای صادرات فرش واقعاً نگران‌کننده است. به نظر می‌رسد که مهم‌ترین محصول صادراتی ایران بعد از نفت، به وضعیت قرمز رسیده است. برای بررسی ابعاد مختلف این پدیده با دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف اصفهان به گفتگو نشستیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.
قیمت تمام‌شده، بلای جان فرش ایران
آمارها نشان می‌دهد که در سال ۹۸ صادرات دستباف ایران در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از ۵۰۰ میلیون به ۵۰ میلیون دلار کاهش یافته است. منوچهر طلایی، دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرش اصفهان ضمن تائید این آمار اظهار داشت: «صادرات به یک‌دهم مقدار سابق رسیده است. قیمت تمام‌شده فرش به خاطر بالا بودن تعرفه ابریشم وارداتی و مواد اولیه دیگر زیاد است بنابراین فرش ایرانی توان رقابت با فرش کشورهای دیگر را ندارد. تحریم و برگشت ارز و قطع یارانه و مشوق‌ها توسط دولت هم به این معضل دامن زده است. تجار فرش با مشکل جدی روبرو شده‌اند».
طلایی در تشریح بیشتر این موضوع گفت: «برگشت ارز عمدتاً از طریق صرافی‌ها انجام می‌شود و این کار هزینه زیادی را به صادرکنندگان و تجار فرش تحمیل می‌کند. ارز صادراتی بعدازآنکه بازگشت باید در سامانه نیمایی ثبت و به دولت داده شود. این در حالی است که دولت در زمینه مواد اولیه، حمل‌ونقل و هزینه‌های دیگر کمکی نمی‌کند و تمام اقلام موردنیاز از بازار آزاد تامین می‌شود. در این شرایط تولیدکننده و صادرکننده به چه دلیل باید ارز خود را برگردانند؟ تولیدکنندگان کشورهای دیگر نه‌تنها این مشکل را ندارند بلکه یارانه دریافت می‌کنند. فرش زمانی ارزآورترین قلم صادراتی بعد از نفت بود ولی اکنون آمار صادرات آن به یک‌دهم رسیده است».
وی در ادامه افزود: « ۲۵ تا ۲۷ درصد فرش به بازار آمریکا صادر می‌شد. بازار این کشور را از دست داده‌ایم. عمده فرش‌های گران‌قیمت به این کشور صادر می‌شد. زمانی ۹۰ درصد فرش‌فروش‌ها ایرانی بودند. انبارهای ما در آلمان پر از فرش بود و از آنجا به سایر نقاط دیگر هم صادر می‌شد. چین، کویت و از کانادا ازجمله مهم‌ترین بازارهای ما هستند البته حجم صادرات به این کشورها خیلی کم است».
معضلی به نام فرش‌های فروش نرفته
طلایی در ادامه به تشریح یک معضل دیگر پرداخت: «فرشی که صادر می‌شود ممکن است با سلیقه مردمان آن کشور هماهنگ نباشد. در واقع بعضی فرش‌ها به منطور بازاریابی صادر می‌شود و فروش آنها ممکن است شش ماه یا یک سال طول بکشد. احتمال فروش نرفتن هم وجود دارد. در اصفهان شماری از تجار، فرش‌های فروش نرفته خود را بازگردانند و سه میلیارد جریمه شدند. البته شورای گفتگو تشکیل شد و این پول را نگرفتند ولی همین موضوع باعث شد که خیلی‌ها صادرات را رها کنند. فرشی که به فروش نرسیده باید از کانادا به کویت، امارات و قطر ارسال شود بلکه بازار این کشورها بپسندد. بازگشت فرش را نوعی قاچاق می‌دانند. سه سال است که دنبال برگرداندن این فرش‌ها هستیم اما اجازه ندادند. تجار از سر ناچاری و بدهکاری، فرش‌های خود را با قیمت اندک در خارج فروختند. بعضی‌ها از این وضعیت سوءاستفاده کردند، فرش‌ها را ارزان خریدند و خودشان به کشورهای دیگر صادر کردند. به‌این‌ترتیب جایگاه فرش ایرانی تضعیف شد. کسی که می‌تواند فرش اصفهان را در خارج از کشور به قیمت پایین‌تر خریداری کند مسلماً از اصفهان خرید نمی‌کند».
تعرفه ابریشم افزایش یافت
طلایی در ادامه افزود: «قول داده بودند که تعرفه ابرشیم وارداتی کاهش یابد ولی نه‌تنها این اتفاق نیفتاد بلکه بیشتر هم شد. ابریشم تولید داخلی برای فرش مناسب نیست. از طرف دیگر حجم تولید هم کافی نیست. برای افزایش قدرت رقابتی فرش ایران به ابریشم وارداتی نیاز است اما مسئولان معتقد هستند که کاهش تعرفه باعث فروش نرفتن ابریشم داخلی و ایجاد بیکاری می‌شود. گفتند ۴ سال صبر کنید. چهار سال گذشت و صادرات فرش به یک‌دهم رسید! به‌هرحال گرانی ابریشم قیمت تمام‌شده فرش را افزایش می‌دهد».
دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرش اصفهان در ادامه افزود: «بافندگان فرش از این راه امرارمعاش می‌کنند اما بسیاری از آنها بیکار شده‌اند. باید به این واقعیت هم توجه داشت که یک‌دهم گفته‌شده به مقایسه سال ۹۸ و ۹۷ مربوط می‌شد. این در حالی است که اگر آمار سال ۹۸ را با سال‌های قبل از ۹۷ مقایسه کنیم عمق فاجعه به‌مراتب بیشتر است».
طلایی در ادامه افزود: «چین بازار فرش را در اختیار گرفته است. اهمیت تبلیغات را نمی‌توان انکار کرد ولی دلیل موفقیت چین صرفاً تبلیغ نبود. دلیل اصلی موفقیت چینی‌ها پایین بودن قیمت مواد اولیه و هزینه تمام‌شده است. قیمت فرش باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند با فرش کشورهایی مثل پاکستان و ترکیه رقابت کند. گرانی مواد اولیه باعث شده است که بعضی بافندگان و تولیدکنندگان از مواد نامرغوب استفاده کنند و این اعتبار فرش ایرانی را زیر سوال می‌برد و شرایط را بدتر می‌کند. قول دادن کافی نیست. باید متولی باشد که به همه این امور رسیدگی کند. باید قیمت تمام‌شده را کاهش داد، اجازه بازگشت فرش‌ها را داد و برای حوزه فرش، یارانه اختصاص داده شود.
وی در ارتباط با تاثیر بیماری کرونا بر بازار فرش اصفهان گفت: بازار فرش اصفهان به دلیل سرپوشیده بودن فعلاً تعطیل است. گفته می‌شود که مالیات‌ها با تاخیر اخذ می‌شود ولی این کار دردی را دوا نمی‌کند. باید به این واقعیت توجه داشت که بیشتر شاغلان این حوزه جز اقشار ضعیف هستند. باید به فکر بافندگان بود.
