به گزارش دنیای لوازم خانگی، خرید های برخواسته از نیازهای غیر واقعی و متاثر از جو روانی ترس و نگرانی و احساس عدم امنیت نسبت به آینده طی سال های اخیر به یک آسیب جدی در بدنه اقتصادی کشور تبدیل شده است؛ آسیبی که طی یکی، دو سال اخیر با اقلامی بزرگ مثل سکه و خودرو آغاز و در مرحله بعدی دامنگیر کالاهای اساسی شده است.
البته سودجویان و دلالانی هم هستند که از این هیچان کاذب سوءاستفاده کرده و هر چقدر که بخواهند می توانند قیمت ها را افزایش دهند.

در همین راستا درمیزگردی با حضور رئیس اداره برنامه ریزی و اقتصاد فرمانداری بروجرد،کارشناس بازرسی اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان، یک فعال رسانه و یک کارشناس ارشد اقتصاد به این موضوع پرداخته است.

بنا بر اعتقاد کارشناسان حاضر در این میزگرد، هجوم آوردن به سمت کالایی خاص حتی در قوی ترین بنیادهای اقتصادی در پیشرفته ترین جوامع ایجاد مشکلاتی می کند و باید بتوان در کمترین زمان ممکن این التهاب ایجاد در بازار را کنترل کرد.

هیجان خرید های غیرضروری و احساس نداشتن امنیت نسبت به آینده

رئیس اداره برنامه ریزی و اقتصاد فرمانداری بروجرد گفت: آنچه در روزهای اخیر موجب خرید اضافی مردم و خالی شدن قفسه های فروشگاهها و احتکار خانگی شده عدم اطمینان مردم به فردا است.

احمد گودرزیان افزود: در یک جامعه احساس امنیت در چهار بعد اقتصادی، سیاسی، قضایی و عمومی همواره مورد توجه بوده است واین احساس از خود امنیت مهمتر است و برای پیشبرد اهداف اقتصادی و اجتماعی باید سرلوحه کارها قرار گیرد.

وی تاکید کرد: هجمه امروز مردم برای خرید انواع کالاها حتی علاوه بر خالی شدن قفسه های فروشگاه ها، سایت مسکن، خودرو و زمین را نیز در برگرفته شاید نتیجه نبود احساس امنیت در حوزه اقتصادی باشد که رشد این احساس به نوعی متوجه مسئولان و از سوی دیگر متوجه برخی افراد سود جو و دلالان می شود.

ایجاد احساس امنیت صرفا وظیفه دولت نیست

رئیس اداره برنامه ریزی و اقتصاد فرمانداری بروجرد بیان کرد: آنچه مسلم است، اینکه تامین امنیت و ایجاد احساس امنیت در جامعه صرفا از سوی دولت امکان پذیر نخواهد بود، بلکه آحاد مردم به عنوان کنشگران فعال در عرصه اجتماعی در بر آوردن این مهم نقش بسزایی دارند.

گودرزیان اضافه کرد: فضای مجازی نیز در معضل هجمه کاذب خرید از سوی مردم توانسته به نوعی محرک بازار باشد و با سبقت خود از مسئولان بر ناامن بودن بازار اقتصاد افزوده و بیشتر زمینه احتکار خانگی را فراهم کرده است.

نظارت راهکاری برای مقابله با دلالان اقتصادی

وی گفت: یکی دیگر از عواملی که بر رفاه مردم می افزاید و ضریب امنیت را به عنوان یکی ازعمده‌ترین شاخص‌های رفاه و توسعه بالا می برد نظارت و بازرسی دقیق و ثبات قیمت هاست که تداوم این امر خود مانع سو استفاده دلالان اقتصادی می شود.

گودرزیان افزود: با توجه به شایعات جنگ و حمله آمریکا و ورود ناوهای آمریکایی به خلیج فارس و سو استفاده بسیاری از مافیای اقتصادی در حوزه های مختلف مسکن، خودرو ، پوشاک ، مواد غذایی و بهداشتی قطعا همه ما وظیفه داریم با آرام کردن شرایط و ایجاد جو روانی آرام و بدور از تنش جامعه را در مسیر خود حرکت دهیم.

وی یادآور شد: برخی سیاست ها باید از بالا و توسط دولتمردان تغییر کند اما مسئولان دیگر نیز می توانند در راستای ثبات قیمت ها و کوتاه کردن دست واسطه ها و نیز ایجاد آرامش در جامعه اقدامات جدی نمایند.

شفافیت و صداقت در رفتار با مردم

رئیس اداره برنامه ریزی و اقتصاد فرمانداری بروجرد اظهارداشت: باید با صداقت با مردم سخن گفت و با دوری از شعار دادن در مقام عمل ایستاده و به مردم اطمینان دهیم که هیچ اتفاق بدی در حوزه اقتصاد رخ نخواهد داد و انواع کالاها به وفور وجود دارد و دلیلی برای این همه هجوم برای خرید شکر، گوشت، مرغ و دیگر کالاها وجود ندارد.

گودرزیان بیان کرد: مردمی که امروز در صف های طویل گوشت، مرغ و شکر می ایستند همان مردم شریفی هستند که در زلزله کرمانشاه و سیل استانهای گلستان، لرستان، مازنداران حماسه آفریدند و با کمکهای انسان دوستانه خود در کنار مسئولان گام های بزرگی برداشتند و این مردم همواره قابل تکریم هستند.

بررسی هیجان های خرید در اقتصاد

کارشناس ارشد اقتصاد گفت: هیجان های خرید یا اثر روانی خرید در دانش اقتصاد به معنای تقاضای کاذب است و تقاضای کاذب یعنی تقاضایی که واقعی نیست در مقابل تقاضای واقعی تقاضایی که بر مبنای نیازهای آنی و ضروری و آتی است اما تقاضای کاذب نوعی میل است که منشا ان به هیچ وجه واقعی نیست.

محمد نبی سعدی پورافزود: زمانی که واژه میل در مورد تقاضای خرید به کار برده می شود در واقع به ساحت روانشناختی اقتصادی مرتبط می شود؛ میل یک مکانیزم روانشناختی است که در ارتباط با ذهن و ناخودآگاه انسان است که به هیچ وجه الزام عقلایی ندارد.

این دانش آموخته علم اقتصاد اظهارداشت: اقتصاد دان های کلاسیک انسان را موجودی عقلایی می دانند که تصمیم گیری های این انسان اقتصادی ناشی از تعقل و منطق صوری است و بر این اساس هر عاملی غیر از عقل منفعت محور نمی تواند مبنا و انگیزش تصمیم گیری اقتصادی باشد.

تقاضای خرید تابعی از سیاست های اعمال شده

سعدی پور بیان کرد: اما اقتصاد دان هایی هم مطرح کردند که تقاضای انسان الزاما بر مبنای قانون و تابع عرضه و تقاضا نیست و مبنای عقلایی ندارد و بعبارتی واضح تر به اهمیت عامل روانشناختی در به حرکت در آوردن اقتصاد اشاره داشتند به این صورت که تقاضا می تواند ناشی از ناخودآگاه انسان یا همان بر مبنای میل باشد.

این کارشناس ارشد اقتصادی اضافه کرد: این در واقع به معنای دخالت در اقتصاد است که برخی می توانند با تهیج روانی افراد یا با استفاده از سیاست های پولی و مالی و در دنیای امروز با کمک رسانه مردم را ترغیب به انجام تصمیم گیری های مشخص اقتصادی کنند.

وی افزود: بر مبنای این نظریه دولت می تواند در عین حال بعنوان یک پدر معنوی و نگهبان نقش مانع و رافع تنش های روانی و اثرات سوء بر اقتصاد باشد.

عدم تحمل یکدیگر در اقتصاد از اثرات روانی هیجانات خرید

سعدی پور یادآور شد: پرخاشگری، عدم تحمل یکدیگر در اقتصاد و منفعت گرایی صرف از پیامدها و اثرات روانی هیجانات خرید در اقتصاد است به عبارتی انسان ها به یکدیگر نگاهی ابزاری دارند تا از طریق یکدیگر به نیازهای خود پاسخ دهند و این همان از خودبیگانگی است.

این پژوهشگر اقتصادی بیان کرد: هیجانات خرید در لرستان منجر به پر کشش شدن کالای های اساسی شده است بطوریکه تغییر یک درصدی در قیمت منجر به تغییرات چند درصدی تقاضا برای کالاهای اساسی می شود.

وی با بیان اینکه اقتصاد هرکشوری مکانیزهای خاص خود را دارد، گفت: اقتصاد هر جامعه تابع باورها، سنت ها، جغرافیای ذهن و تاریخ و سایر عوامل مرتبط است به طوریکه یک بخش می تواند محرک دیگر بخش های اقتصاد باشد.

سعدی پور افزود: در ایران کالاهای اساسی و مسکن به عنوان بخش پیشران برشمرده می شود اگر چه دولت ها با استفاده از سیاست های خاص بخصوص تحریک تقاضا در بخش مسکن به منظور ایجاد اشتغال استفاده کردند اما این اقدام به لحاظ روانی در نهادینه کردن تمایل و رفتار مردم به سرمایه گذاری در این بخش موثر بوده و در عین حال این شیوه منجر به الگوی نامتوازن اندام اقتصادی در کشور شده است.

این کارشناس اقتصادی گفت: اکنون که اعتماد مردم به پول رایج کشور کاهش یافته است تقاضای مردم به سمت کالاهای اساسی برود که این مساله در اقتصاد لرستان شدت بشتری دارد.

وی افزود: در لرستان با توجه به محرومیتی که وجود دارد تابع تقاضاهای گوناگونی نیستیم و بسیاری از تصمیم های اقتصادی شبیه به یکدیگر و در بخش مسکن است.

هیجانات خرید ریشه در کسری شدید بودجه دولت های گذشته

سعدی پور در خصوص دلایل موج هیجانی خرید می توان به تورم تحریم های اقتصادی، کاهش ارزش ریال، ترس از آینده، عدم نظارت، بی کفایتی سیستم اقتصادی، رسانه های مجازی و موارد زیادی را عنوان کرد اما از همه مهمتر باید به کسری شدید بودجه در دولت های قبلی و به خصوص دولت های نهم و دهم اشاره کرد.

این کارشناس ارشد اقتصادی گفت: با آغاز دولت یازدهم به منظور کاهش تورم و کاهش پایه پولی دولت مجبور به اجرای سیاست هایی شد که این سیاست ها بانک ها را مشکل کمبود نقدینگی مواجه کرد.

وی افزود: از سال 92 تا 97 با اینکه شاهد کاهش استقراض دولت از بانک مرکزی هستیم و بایستی شاهد کاهش حجم نقدینگی باشیم اما این حجم نه تنها کاهش نیافت بلکه افزایش هم یافت.

هجوم مردم به بازار اقتصاد را ناکارآمد می کند

کارشناس بازرسی اداره صنعت، معدن و تجارت بروجرد افزود: وقتی تقاضا برای خرید کالاها بیشتر از عرضه آن باید بازار تحت شعاع قرار می گیرد.

سید محسن طباطبایی اظهار داشت: گرانی و کمبود کالا از عوامل هیجان مردم برای خرید کالا است و اثر روانی بر بازار تحمیل می کند.

وی بیان کرد: هجوم مردم به بازار برای خرید در برخی موارد به علت تبلیغات سو رسانه های بیگانه است که می توان با فرهنگ سازی این تبلیغات دروغ را شناسایی و خنثی کرد.

طباطبایی با اشاره به بالا رفتن قیمت دلار و رابطه مستقیم با گرانی کالا ها اضافه کرد: برخی از کالاها در اثر گرانی دلار قاچاق می شود و عرضه کنندگان به دلیل سود بالا رغبت بالایی به فروش کالا با ارز و دلار دارند.

احتکار و کمبود در بازار

وی یادآور شد: ایران سرزمینی غنی و دارای منابع مختلف است که هیچگاه با کمبود مواجه نخواهد بود، برخی افراد سود جو و فرصت طلب با انبار و احتکار کالاهای اساسی به مردم ظلم کرده و باعث نگرانی و کمبود در بازار می شوند.

کارشناس بازرسی اداره صنعت ، معدن و تجارت با اشاره به نقش فرهنگ سازی در کنترل قیمت ها در بازار ادامه داد: مردم با کمبود و گرانی برخی اجناس نباید به بازار هجوم آورده و خرید کنند بلکه با کمی صبر و تحمل می توانند قیمت را کنترل کرده و بازار را تنظیم کنند و این نیاز به فرهنگ سازی دارد.

طباطبایی با اشاره به تشکیل 300 پرونده برای متخلفین بازار بروجرد یادآور شد: ارزش ریالی پرونده های تشکیل شده 6 هزار و 900 میلیارد ریال بوده است.

وی اظهار داشت: بیشترین پرونده های تشکیل شده برای احتکار و گرانی مواد بهداشتی و لوازم خانگی بوده است.

ضعف در فضای مجازی

عضو هیات علمی دانشگاه آیت الله بروجرد نیز گفت: ما فعالان رسانه ای در مقابل هجوم گسترده موج های تبلیغاتی در شبکه های مجازی که با محوریت کشورهای بیگانه (آمریکا و انگلیس) صورت می پذیرد، از دید رسانه ای منفعل بوده ایم.

سعید دانش یار افزود: شبکه های مجازی (همانند اینستاگرام و تلگرام) با سرمایه گذاری عظیم، نبض بازار را به دست گرفتند و ما اقدام تاثیر گذاری از طریق رسانه هایی که در اختیار داشتیم، انجام ندادیم؛ مهمترین نقدی که بنده به عنوان فعال رسانه ای به همکاران خودم وارد می دانم این است که ما هنوز (عمدتاً) به شکل نوشتاری تولید محتوا و جریان سازی می کنیم.

این فعال رسانه ای بیان کرد: در حالی که رسانه هایی که به دنبال تاثیر گذاری منفی در کشور هستند، از تمامی مولفه های رسانه همچون صوت، تصویر، تیزر، فیلم با افکت های جذاب به منظور جریان سازی بهره برداری می کنند.

مشاور رسانه ای رئیس دانشگاه آیت الله بروجردی یادآور شد: جهان از سال 1980 وارد عصر تکنولوژی شد و کشور ما از سال 1372 که اینترنت وارد شد، وارد حوزه فضای مجازی شدیم رشد ما در زمینه تولید محتوای بصری برای انتشار در فضای مجازی کند بوده است.

وی اضافه کرد: موضوع دیگر اینکه بسیاری از مسئولین در سطح ملی و منطقه ای به اهمیت نقش آفرینی رسانه ای فضای مجازی ایمان ندارند.

عضو هیات علمی دانشگاه آیت الله بروجردی و مشاور رسانه ای دانشگاه گفت: در دنیای امروز که به عصر تکنولوژی معروف است، صنعت ارتباطات و رسانه قدرت بی بدیلی است که تنها کسانی می توانند در پیشبرد اهداف مورد نظر خود قدرتمند و اثرگذار عمل کنند که از قدرت رسانه ای برخوردار باشند.

وی با تاکید بر تقویت قدرت رسانه ای گفت: باید با آگاهی از دانش ارتباطات خود را به قدرت رسانه ای مجهز کرد و با بهره گیری از این قدرت برای انتقال و رساندن پیام مورد نظر خود استفاده کرد.

مشاور رسانه ای رئیس دانشگاه آیت الله بروجردی افزود: این در حالیست که ما بعنوان رسانه به همان نسبت مقابله به مثل نکرده ایم و زمانی که یک شایعه در فضای مجازی قدرت می گیرد باید با استفاده از تکنیک های رسانه و اطلاع رسانی به همان شیوه شایعات ایجاد شده را کم رنگ و بی اثر کرد.

استفاده از تکنیک های اثرگذار رسانه ای

دانش یار گفت: در شرایطی که فشار رسانه ای بسیار بالا است، برای رساندن پیام خود به همان نسبت که با ابزار مختلف که در نظر مخاطب ایجاد باور پذیری می کند باید با استفاده از مقولاتی مانند اینفوگرافی در خصوص آنچه که برای مردم ایجاد نگرانی کرده است اطلاع رسانی شفاف داشت.

ضرورت اعتقاد مسئولان به قدرت رسانه

عضو هیات علمی دانشگاه گفت: در خصوص موضوعات مختلفی که در دوره های مختلف زمانی افکار عمومی وعامه مردم را تحت تاثیر قرار می دهد بعنوان مثال در مورد التهاب بازار و هجوم به سمت خرید کالایی خاص، زمانیکه مسئولان وارد عمل می شوند بهتر است در اتاق فکر خود کارشناس رسانه ای نیز داشته باشند.

وی افزود: هر گونه اقدامات انجام شده توسط مسئولان زمانی اثرگذاری آن از نظر روانی در جامعه بیشتر خواهد بود که همان کارهای انجام شده به مردم اطلاع رسانی شود.

این فعال رسانه با اشاره به اینکه تبلیغ شامل تبلیغات سفید، خاکستری و سیاه است، گفت: در خصوص اقدامات اجرایی مسئولان در خصوص مساله ای خاص با ابزار تبلیغات سفید و در کمال صداقت می توان به مردم این اطمینان خاطر را داد که نگرانی خاص در مورد کالایی خاص یا واقعی نیست و اگر هم هست اقداماتی برای مقابله با فضای ایجاد شده توسط مسئولان انجام شده و یا می شود.

جریان سازی رسانه ای

دانش یار با تاکید بر تقویت جریان سازی رسانه ای گفت: سینما، تلویزیون، فضای مجازی، مطبوعات و تمامی رسانه ها اعم از نوشتاری، صوتی و تصویری هر کدام به فراخور قدرت و توانمندی هایی که دارند باید در جریان سازی رسانه ای اثرگذار عمل کنند.

وی افزود: در شرایطی که افکار عمومی در مورد کمبود کالایی خاص احساس نگرانی می کند و متعاقب آن برای خرید آن اقدام به تقاضای بیشتر از نیاز خود دارد؛ رسانه باید در بین مردم ایجاد همدلی کند تا علاوه بر تقویت سرمایه های اجتماعی با نزدیک شدن به مردم به نیازها، نگرانی ها و خواسته های آنها پاسخ به موقع بدهد.

ایرنا