بررسی آمار اعلام شده نشان می‌دهد سهم صنایع دستی از صادرات استان اصفهان در سال ۹۸ به حدود یک درصد رسیده، موضوعی که هر اصفهانی که تعلق خاطر به این دیار داشته باشد از شنیدنش نگران شده و از ادامه پیدا کردنش می‌ترسد.
به گزارش دنیای لوازم خانگی، صادرات استان اصفهان در سال گذشته به گفته مدیرکل گمرکات استان اصفهان بالغ بر ۷ میلیون و ۴۱۵ هزار تن و به ارزش ۲ میلیارد و ۶۳۹ میلیون دلار گزارش شده و در این بین، مهم‌ترین کالاهای صادراتی استان اصفهان چدن، آهن و فولاد و مصنوعات آن به ارزش یک میلیارد و ۲۸۴ میلیون دلار و با سهم ۴۹ درصد، فراورده‌های نفتی به ارزش ۵۱۶ میلیون و ۵۰۶ هزار دلار با سهم ۲۰ درصد و محصولات شیمی آلی به ارزش ۱۱۹ میلیون و ۴۸۶ هزار دلار با سهم ۵ درصد بوده‌اند.
اگرچه اصل صادرات در اقتصاد امروز کشور ما یک اتفاق مثبت ارزیابی می‌شود اما برای اصفهانی که آن را پایتخت فرهنگ و تمدن اسلامی می‌نامند و آوازه هنرهای دستی‌اش به گوش زمین و زمان رسیده و به همین دلیل آن را نصف جهان می‌نامند، این که «چه چیزی» صادر شود هم اهمیت پیدا می‌کند.
شاهانی که اهل هنر بودند
اصفهان در دوره حکومت صفویان از سال ۱۰۰۷ پایتخت ایران بود و این شرایط تا سال ۱۱۳۵ و سقوط سلسله صفویان ادامه داشت؛ معمولاً در ایران، خاندان پادشاهی و افراد طبقه‌های بالای اجتماعی متقاضی آثار هنری بوده‌اند و به شکوفایی آن کمک می‌کردند، پادشاهان صفوی نیز از این قاعده مستثنا نبودند و برخی‌شان مانند شاه طهماسب یکم خود هنرمند بودند و به هنر ارج بسیاری می‌نهادند.
هنردوستی مردم اصفهان بعد از سقوط صفویه ادامه پیدا کرده و رد آن را امروز می‌توان در میدان امام و بازار قیصریه دنبال کرد، جایی که چشم نوازی صنایع دستی، چشمان هر گردشگری را به خود جذب می‌کند، آن طور که رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان می‌گوید: در بین ۲۱۰ کشور دنیا حدود ۶۴۰ نوع صنایع دستی وجود دارد که از این تعداد ۳۶۲ صنایع دستی متعلق به ایران و ۱۹۶ مورد مربوط به اصفهان است.
این در حالی است که غلبه پیدا کردن صادرات فولاد و محصولات شیمیایی در سبد صادراتی استان در کنار اشتغال و ارزآوری، پیامدهای منفی نیز به دنبال داشته، این شرکت‌ها که صنایعی آلاینده و آب بر محسوب می‌شوند، صادراتشان به قیمت رتبه اولی اصفهان در آلودگی هوا و خشک شدن زاینده رود تمام شده، هرچند که در این سال‌ها کارخانه‌های صنعتی تلاش کرده‌اند از پیامدهای زیست محیطی بکاهند اما هنوز هم نگرانی‌هایی از تاثیرات آن‌ها بر محیط زیست وجود دارد.
وقتی چین، از روی دست اصفهانی‌ها بدل می‌زند
بی توجهی به هنرهای بومی استان کار را به جایی رساند که صحبت از صنایع دستی چینی در بازارهای اصفهان به گوش می‌رسید و این بازار رفته رفته رونق خود را از دست داد تا بسیاری از هنرمندان قدیمی این حوزه فراموش شوند؛ کم لطفی به هنرهای دستی طی چند دهه آنقدر فراگیر شد که نسل جدید به کلی با آن بیگانه است، به طوری که در اولویت‌های شغلی یک جوان ۲۵ ساله فعالیت در رابطه با هنرهای دستی هیچ جایی ندارد.
یکی از نمونه‌های بارز در زمین خوردن هنرهای دستی، فرش دستباف است که برند نائین و کاشان آن شهرتی جهانی دارد، اما مشخص نیست با چه سیاست‌های مخربی کالایی که تا دو دهه قبل ۱.۵ میلیارد دلار صادر می‌شد، به ۵۰ میلیون دلار صادرات در سال ۹۸ تنزل پیدا کرد.
سال 98 بدترین سال صادراتی برای فرش دستباف بود
عبداله بهرامی مدیر عامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولید کنندگان فرش دستباف ایران افزود: در حالی که چند میلیون نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم در حوزه فرش دستباف اشتغال دارند، متاسفانه سال 98 بدترین سال صادراتی را تجربه کردیم، همه می‌دانند که وقتی بازاری را از دست دادی برگشت به آن بازار به راحتی امکان پذیر نخواهد بود.
وی افزود: این کاهش صادرات دلایل مختلفی داشته که از جمله مهم‌ترین آن تحریم‌های ظالمانه دولت آمریکا، افزایش قیمت تمام شده تولیدات، نداشتن استراتژی و برنامه ریزی توسعه ای و ... ولی از همه مهم‌تر تصمیم خلق الساعه و غیر کارشناسی بانک مرکزی در ایجاد پیمان سپاری برای این کالای استراتژیک و ملی بعد تحریم آمریکا بود که باعث شد صادرکنندگان ریسک بالای تعهد ارزی را نپذیرفته و در نتیجه صادرات فرش ایران که در سال ۹۷ به حدود ۵۰۰ میلیون دلار رسیده بود، به ۵۰ میلیون دلار کاهش پیدا کند.
پهن شدن فرش‌های دستباف اصفهان در کویت و قطر
رسول کوهستانی مدیرکل گمرکات استان اصفهان نیز با بیان این که صادرات صنایع دستی و فرش دستباف استان اصفهان در سال ۹۸ به ترتیب ۷۰۰ و ۱.۸ میلیون دلار بود گفت: 95 درصد از مقاصد صادراتی برای فرش‌های دستباف اصفهان، کویت و قطر است.
وی با اشاره به صادرات ۷.۷ میلیون دلاری فرش دستباف در سال ۹۷ عنوان کرد: صادرات فرش استان طی یک سال به یک چهارم کاهش یافته که بی سابقه است، این کاهش در سطح کشور هم وجود داشته که به عوامل متعددی بستگی دارد که بعضی از آن‌ها مربوط به حوزه گمرک و صادرات و برخی دیگر مشکلاتی است که در حوزه تولید وجود دارد.
به گفته کوهستانی، تغییرات مداوم دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها و تصمیم گیری‌های خلق الساعه، نبود مشوق‌های صادراتی و بالعکس وجود موانع، یکسان بودن رویه و قانون در برگشت کالاهای صادراتی برای همه کالاها، اجباری شدن ارائه تعهد برگشت ارز صادراتی برای فرش، کم بودن زمان برگشت ارز حاصل از صادرات، از دست دادن بازارهای صادراتی و تحریم از جمله دلایل کاهش صادرات فرش استان اصفهان است.
مدیرکل گمرکات استان اصفهان برای رفع این مشکلات دو پیشنهاد ارائه و اظهار کرد: اولاً بندش ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی و ماده ۱۲۱ آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی اصلاح شود و ثانیاً در خصوص تعهد برگشت ارز حاصل از صادرات فرش دستباف تجدید نظر شود؛ طی جلسات مشترکی که با صادرکنندگان فرش دستباف استان اصفهان برگزار کردیم مشکلات کاهش صادرات فرش دستباف این استان به همراه راهکارهایی لازم احصا شده است.
کوهستانی مهم‌ترین مشکل کاهش صادرات فرش دستباف را اخذ جرائم میلیاردی کسر دریافتی بابت فرش برگشتی در سالیان گذشت قلمداد کرد و گفت: در اثر این اتفاق و اجرای قانون در این خصوص صادرکنندگان به دلیل نگرانی از جرائم فرش برگشتی، فرش‌های صادراتی آن‌ها دیگر گارانتی و وارانتی ندارند و بنابراین جهت تعمیر به کشور پاکستان ارسال می‌شود و بسیاری از مشتریان ایران به سمت کشورهایی نظیر پاکستان می‌روند.
مدیرکل گمرکات استان اصفهان با اشاره به این موضوع که سهم استان اصفهان از کل صادرات فرش دستباف کشور حدود یک درصد است بیان داشت: دلیل دیگر کاهش صادرات فرش دستباف اصفهان عدم تمایل صادرکنندگان این استان به اظهار کالا با مبدأ اصفهان است.
وی با اشاره به بندش ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی و ماده ۱۲۱ آیین‌نامه اجرایی این قانون بیان داشت: قانون در خصوص همه کالاهای صادرات برگشتی با یک رویهٔ یکسان رفتار می‌نماید و این موضوع موجب بروز اختلافات گمرکی شده است.
کوهستانی پزوه پیشنهاد داد: جهت برگشت صادراتی فرش دستبافت به منظور کاهش اختلافات به شرط احراز ایرانی بودن، صرفاً از لحاظ ارزشی کنترل صورت گرفته و اجازه ورود و ترخیص از گمرک داده شود و می‌طلبد جهت این موضوع قانون اصلاح شود.
مدیرکل گمرک اصفهان ضمن یادآوری اینکه زمان برگشت ارز فرش صادراتی دستباف از ۶ ماه با یک سال افزایش یافته تأکید کرد: با توجه به اینکه خرید فرش به صورت نقدی و صادرات آن به صورت امانی و مدت‌دار است و با توجه به اینکه در سراسر کشور بیش از ۲ میلیون نفر در هنر صنعت فرش دستباف مشغول به کار هستند پیشنهاد داد: زمان برگشت ارز فرش دستباف به ۲ سال و در صورت تقاضای صادرکننده مبنی بر تمدید مهلت بیشتر به آن موافقت شود.
بررسی آمار اعلام شده نشان می‌دهد سهم صنایع دستی از صادرات استان اصفهان در سال ۹۸ به حدود یک درصد رسیده، موضوعی که هر اصفهانی که تعلق خاطر به این دیار داشته باشد از شنیدنش نگران شده و از ادامه پیدا کردنش می‌ترسد، بحث هنر، فقط دلار و صادرات نیست، روح یک جامعه است که نباید به فراموشی سپرده شود.
