ضربالمثلی قدیمی است که میگوید« احتیاج پدر اختراع است». جای احتیاج میتوان سختی را هم گذاشت. تصور کنید لباسهایی که امروزه به راحتی با یک دکمه شسته میشوند در گذشته با سختی و در نبود امکاناتی چون آب گرم، پودرها و مایعهای شست و شو و از همه مهمتر ماشین لباسشویی به چه سختی تمیز و شسته میشدند.
به گزارش دنیای لوازم خانگی،اما اکنون در حالیکه به مبل تکیه دادهاید و مشغول فیلم دیدن هستید، یا برای خرید و مهمانی از منزل خارج میشود، دستگاهی وجود دارد که هم لباسها را میشوید و هم خشک میکند. احتمالا در فیلمها و سریالهای باستانی و تاریخی دیدهاید که مردم لباسهای خود را با کوبیدن آنها بر روی سنگها و یا گذاشتن در جریان چشمهها و رودخانهها تمیز میکردند. این شیوه تا همین چند قرن پیش بسیار مرسوم و متداول و شاید تنها راه تمیز کردن لباس بوده است. شبیه بودن همین شیوه تمیزکردن را در میان خدمه کشتی میتوان دید هنگامی که با قرار دادن لباسهای کثیف در کیسه پارچهای محکم و انداختن آن به دریا اجازه میدادند لباسها برای یک ساعت در آب شسته و تمیز شوند. بعد از آن مردم پی به استفاده از تختههای چوبی بردند كه با سائیدن پارچه و لباس بر روی آن به شستوشو بپردازند. همین ابزار و شیوههای شستشو مبنای اولیه اختراع و ساخت ماشین لباسشویی در دوران جدید شد. استفاده از تحت فشار قرار دادن در میان آب و تخته و چوب و سطحی که بتواند با برخورد به سطح پارچه ناپاکی را از آن جدا کند.
همچنین مدارک و شواهد نشان میدهند که در روزگاران گذشته و باستانی برای شستوشو از صابونی که از خاکستر چربی حیوانات قربانی شده ساخته میشد، استفاد میکردند چرا که شستن لباس با دست یکی از سختترین کارها بود و آب قلیایی اغلب باعث سوختگی پوست دست میشد. همین سختیها منجر به اختراع و ساخت ماشینلباسشویی شده است.
تولد ماشین لباسشویی
اولین حق تجاری مربوط به ماشینهای لباسشویی در سال 1791 صادر شد. قبل از آن هم در یک مجله انگلیسی مخصوص آقایان، طرحی از این ماشین چاپ شده بود. طراحی جیکون کریستین شافرز در 1767 در آلمان منتشر شد که شامل یك محفظه چوبی بود كه تخته شستشو در آن قرار داشت و شامل یك دسته بود كه وقتی دسته آن را تكان میدادند تخته روی لباس حركت میكرد و باعث تمیزی آن میشد. البته این مدل هیچ وقت به تولید انبوه نرسید.
بعد از این ماشین كه به دلیل استفاده از تخته صاف به آن ماشین لباسشویی تختهای( Scrub Board )میگویند، ماشینهای گردان(Rotary )ساخته شد. در 1782، هنری سیدگیر موفق به دریافت حق تجاری یک ماشین لباسشویی چرخنده شد. یکی از اولین خلاقیتهای مربوط به ماشینهای لباسشویی، استفاده از محفظههای بسته یا تشتهایی با شیارهای کوچک بود که شستن و خشک کردن لباسها را راحتتر میکرد. شخصی که قصد شستن لباسها را داشت، باید از یک میله یا چول برای چرخاندن لباسها استفاده و با جابجایی و تکاندن مداوم لباسها، کثیفی مانده به آنها را پاک میکرد. این فناوری اولیه اگرچه همچنان با دست و دخالت انسان سر و کار داشت، اما از روش سنتی شستن لباسها با دست راحتتر بود.
تغییرات بیشتری برای ماشین لباسشویی چرخنده در راه بود. این ماشینها در اصل طراحی بسیار سادهای داشتند و شامل یک محفظه استوانهای شکل شوینده میشدند و استوانههای چوبی آن با حرکت دست انسان، جابجا میشد. این فناوری ساده، تغییر بزرگی در صنعت لوازم خانگی ایجاد کرد و بعد از آن، ایده تولید ماشین لباسشویی با فناوری مشابه اما به صورت الکتریکی و بدون دخالت انسان مطرح شد. همزمان با استفاده از استوانههای آهنی به جای چوبی، فرصت افزایش دمای آب برای شست و شوی بهتر و تمیزتر هم به وجود آمد.
همیلتون اسمیت سازنده نخستین ماشین لباسشویی گردان بود و پس از آن در سال 1874 ویلیام بلک استون بازرگان و تولیدکننده ذرت که در ایندیانای امریکا زندگی میکرد برای خوشحال کردن همسرش هدیه تولدی ساخت که مادر ماشین لباسشوییهای امروزی است.
این دستگاه شامل یک تغار چوبی بود که در آن یک تکه چوب تخت با شش میخ چوبی کوچک تعبیه شده بود و دستهای داشت که آن را به جلو عقب تکان میداد. در روند تكامل همین دستگاه در سال 1900 میخهای فلزی جایگزین میخهای چوبی شد و 6 سال بعد از موتور الكتریكی برای به حركت درآوردن محفظه استفاده شد و زیر آن نیز یك چرخ لنگر قرار داشت و تبدیل به نخستین ماشین الكتریكی تاریخ شد.
در طول سالهای اولیه ماشین لباسشویی، افراد زیادی توانستند با ایجاد تغییراتی کوچک در ساختار و طراحی کلی این دستگاه، حق تجاری و اختراع این ماشین را در نقاط مختلف دنیا به نام خود ثبت کنند. مهمترین آنها هم شاید مربوط به مارگارت کالوین باشد که توانست محصول خود را در نمایشگاه زنان 1876 به نمایش بگذارد اما قدم بزرگ بعدی در اوایل قرن 19 میلادی برداشته شد.
ماشین لباسشویی برقی ایدهای بود که شاید از مدتها پیش ذهن مخترعان را درگیر خود کرده بود. اما اولین تبلیغات مربوط به نسخههای الکتریکی این ماشین در سال 1904 در روزنامههای آمریکایی دیده شد. اگرچه اختراع این دستگاه را به فردی به نام آلوا جی. فیشر نسبت میدهند، اما اداره ثبت اختراعات آمریکا نشان میدهد که قبل از او، فرد دیگری که نامش از بین رفته است، حق تجاری محصول مشابهی را ثبت کرده است. به عبارتی، هویت مخترع ماشین لباسشویی الکتریکی نامعلوم است!
در سال 1908 مدل پیشرفتهتر ماشین لباسشویی الكتریكی به نام ( Mighty Thor) توسط كمپانی هورلی به بازار عرضه شد. Thor شامل استوانهای از نوع ماشین لباسشویی با یک تشت شستشوی گالوانیزه و یک موتور الکتریکی بود. این ماشین در سال 1910 به ثبت رسید. در ادامه این روند تكامل در سال 1922 شركت تگمی سیستمی عرضه كرد كه لباسها را با فشار آب و به هم زدن تمیز میكرد.
ماشین لباسشویی الکتریکی پس از معرفی در آمریکا، سریعا محبوب شد. فروش این ماشینها در سال 1928 به رقم 913 هزار دستگاه رسیده بود. البته نرخ بیکاری بالا و همچنین افزایش تورم، باعث شد که فروش این محصولات در دوران رکود آمریکا بسیار کاهش یابد. فروش ماشینهای لباسشویی الکتریکی تا سال 1932، به کمتر از 600 هزار دستگاه کاهش پیدا کرده بود.
در انگلیسی کلمهای به اسم laundromat وجود دارد. این کلمه در واقع یک نوع فروشگاه شستشوی لباس عمومی است که در آن، پر از ماشینهای لباسشویی بزرگ است و مشتریان میتوانند با اجاره ساعتی یا خرید ژتون هر دستگاه، از آن برای شستشوی البسه خود استفاده کنند. اولین laundromat آمریکایی در سال 1934 در تگزاس شروع به کار کرد. البته اولین استفاده از این لغت به روزنامههای سال 1884 برمیگردد. انگلستان در آن زمان، در کنار حمامهای عمومی خود، اتاقهای عمومی شستشوی لباس نیز داشت که البته این شستشو به همان شکل سنتی انجام میشد.
طراحی لباسشوییها در دهه 30 میلادی پیشرفت کرد. در این دهه، تمرکز بیشتر طراحان و مهندسان صنعت روی نکات ایمنی فنی و الکتریکی دستگاه بود. خشککنندههای جدید به عنوان دستگاههای چرخان/خشککننده قدیمی معرفی شدند. تا پایان سال 1940، حداقل 60 درصد از 25 میلیون خانه دارای برق در آمریکا، حداقل یک ماشین لباسشویی الکتریکی داشت.
ماشین لباسشویی مدرن
از میان همه این ماشینهایی كه طراحی شد تنها دو سیستم امروزه باقی مانده است كه یكی همان روش فشار آب است كه هنوز هم مهمترین سیستم ساخت است و دیگری مدل استوانهایست كه لباسها را درون استوانه میچرخاند. این مدل را در كهنهشورها بیشتر استفاده میكنند. از اوایل دهه ۱۹۳۰ یکی از شاخههای جانبی شرکت هوایی بندیکس شروع به کار روی یکی از مهمترین مدلهای ماشین لباسشویی کرد. وسیلهای که جان دبلیو چامبرلین اختراع کرد در یک زمان لباسها را میشست، آب میکشید و آب اضافی آن را خارج میکرد و بالاخره در سال 1947 نخستین ماشین لباسشویی خودکار به بازار معرفی شد و از آن زمان به بعد مدلهای ماشینلباسشویی در حال تکامل و پیشرفت هستند و در هر مدل و نسخه جدید قابلیت جدیدی برای جنس و نوع پارچه، میزان آلودگی، درجه آب و اکنون هم که اینترنت برای هوشمند کردن به آن اضافه میشود.