سال 2017 پنجاهمین سالگرد تولد مایکروویوهای خانگی است. این دستگاهها اولبار توسط شرکت آمانا (Amana Corporation) در سال 1967 برای استفاده خانگی فروخته شد اما در واقع استفاده تجاری از آنها مانند آمادهسازی غذا برای استفاده در تبلیغات از دهه 50 رواج داشت.
به گزارش دنیای لوازم خانگی،با این همه تا سال 1967، راهحل مناسبی برای کاهش هزینههای این تکنولوژی جهت استفاده مردم عادی از آن پیدا نشده بود. حتی اولین دستگاههای مایکروفر خانگی هم برای بخش کمی از طبقه متوسط آمریکا قابلخریداری بود زیرا قیمت بالای 495 دلار (برابر با 3575 دلار امروز) روی این دستگاه عجیب و جالب گذاشته شده بود! علاوه بر مسئله قیمت، مایکروفرهای تجاری بسیار بزرگتر بودند و تحقیقات زیادی روی آنها انجام شد تا علاوه بر قیمت معقول، اندازه معقولی هم داشته باشند.
شرکت آمانا که در واقع شاخهای از گروه اقتصادی ریتون (Raytheon) بود، نام اولین محصولشان را Radarange گذاشتند که در واقع ترکیبی از دو کلمه رادار و رنج بود. اما مایکروفر و رادار چه ارتباطی به یکدیگر دارند؟!
یک مهمان ناخوانده!
کلمه انگلیسی Radar در واقع مخفف عبارت Radio Detection And Ranging (تشخیص و دامنه رادیویی) است. این تکنولوژی که قبل از جنگ جهانی دوم ساخته شده بود، بر این اصل استوار است که موجهای رادیویی از روی سطح موانع یا اشیای بزرگ منعکس میشوند. پس اگر شما پرتویی از امواج رادیویی را در یک جهت خاص نگه دارید، بعضی از آنها ممکن است در صورت برخورد با یک مانع بزرگ، به سمت خود شما برگردند.
به همین ترتیب و با اندازهگیری موجهای رادیویی برگشتی، میتوان متوجه وجود اجسام دور یا آنهایی که زیر ابر یا مه قرار دارند، شد. رادار میتواند کشتیها یا هواپیماها را شناسایی کند اما در اوایل عمر این تکنولوژی، محققین متوجه شدند که رعد و برق و رگبار میتواند موجب خلل در کار این دستگاه شود. اما پس از مدتی، این خلل نیز تبدیل به ابزاری برای انسان شد و پس از آن بود که شاهد پیشبینی هوای رادارمحور بودیم.
در قلب هر راداری، وسیلهای به نام «مگنترون» وجود دارد که موجهای رادیویی را تولید میکند. در طول جنگ جهانی دوم، ارتش آمریکا به اندازه رادارهایی که میخواست، مگنترون کافی نداشت. به همین دلیل، پرسی اسپنسر، یکی از مهندسان گروه ریتون، مسئول بالا بردن ظرفیت تولید مگنترونهای موجود شد. او به زودی موفق شد که هر مگنترون را به شکلی از مجددا طراحی کند که قطعات آن به جای اینکه هر کدام به صورت جدا از هم باز شوند، به صورت متحد و یکجا حرکت کنند. این اتفاق باعث افزایش تولید انبوه مگنترون شد. آنها اکنون روزی 2600 مگنترون تولید میکردند و این در حالی بود که قبل از آمدن اسپنسر، روزانه تنها 17 عدد مگنترون تولید میشد!
یکی از روزهایی اسپنسر در حال کار بر روی یک مگنترون فعال بود، متوجه آب شدن شکلات درون جیبش شد. او که شک کرده بود این اتفاق حاصل برخورد موجهای رادیویی مگنترون است، تصمیم گرفت آزمایش مشابهی با یک تخممرغ انجام دهد. بنابراین یک تخممرغ خام برداشته و پرتویی از امواج را به سمت آن گرفت. تخممرغ از شدت حرارت فوقالعاده بالا، منفجر شد. اسپنسر آزمایش مشابه دیگری با دانههای ذرت انجام داد و فهمید که با چه سرعتی میتوان پاپکرن درست کرد! او با خوششانسی و به طرز جالبی، فناوری جدیدی را کشف کرده بود. گروه ریتون سریعا پس از آن، حق تجاری استفاده از تکنولوژی رادار برای پخت و پز را به نام خودش ثبت کرد و سپس رادارنج متولد شد.
ترکیب شگفتآوری از آب و موج
با گذشت زمان و آمدن کارخانههای رقیب جدید، عبارت قانونی رادارنج جای خود را به کلمه سادهتر و مردمیتر «فرهای مایکرویو» یا حتی «مایکرویو» داد. اما چرا مایکروویو؟ چون موجهای رادیویی استفادهشده برای پخت و پز، طول موج بسیار کمتری از امواج ارتباطاتی دارند و به همین خاطر به آنها «مایکرو» (در زبان لاتین به معنای کوچک) میگویند.
فرکانس مایکروویوها طوری تنظیم شده که به طور خاص، موجب تحریک شدن مولکولهای آب و باعث تحرک و جابجایی سریع و شدید آنها میشود. این لرزش بین آنها است که حرارت تولید میکند. به همین خاطر، اجسامی مانند ظرف سرامیکی یا بشقاب کاغذی که درونشان آب وجود ندارد، هنگام ماندن زیر امواج رادیویی، گرم نمیشوند. در واقع این خود غذا یا ماده غذایی است که گرم میشود و گرمایش را به ظرف نگهدارندهاش منتقل میکند، نه برعکس.
مایکروویوها با وجود سرعت بالایشان در پخت و پز، هیچوقت به طور کامل جای اجاقها و فرهای سنتی را نگرفتهاند و نخواهند هم گرفت. حرارت سریع در بعضی موارد اصلا مفید نیست. به طور مثال هنگام پخت نان، حرارت آهسته برای مخمر مورد نیاز است تا موجب پف کردن خمیر شود. بعضی از غذاها هم مانند استیک یا سوسیس، در حالت سرخکرده طعم بسیار بهتری دارند. با این وجود، سبک زندگی سریع و پر جنب و جوش دنیای امروز، باعث شده است که وابستگی ما به غذاهای از پیش آمادهشده بسیار زیاد شود و گاهی اوقات، گرم کردن غذا تنها بخشی از فرآیند پخت و پز است که ما درگیرش میشویم. مایکرویو از این لحاظ، یک دستگاه ایدهآل محسوب میشود.
غذا بخوریم یا سرطان؟!
در طول عمر 50 ساله مایکروویو، رازهای زیادی با این دستگاه عجیب و غریب پیوند خورده است. اما واقعیت این است که خیر، امواج مایکروویوها باعث از بین رفتن مواد مغذی غذاها نمیشوند. همچنین، پخت با مایکروویو یا خوردن غذایی که در یکی از این دستگاهها گرم شده، باعث ایجاد سرطان نمیشود. در واقع میزان درزهای موجی مایکرویووهای مدرن به قدری نایاب و کم است که شما اگر یک شکلات را حتی به درب یک مایکروویو در حال کار بچسبانید، اصلا شاهد ذوب شدن آن نخواهید بود و پس از اتمام کار دستگاه، میتوانید شکلات را برداشته و در همان حالت اولیه، میل کنید.
با این وجود، توجه به بعضی نکات هنگام کار با مایکروویو ضروری است. از قرار دادن غذا در محفظههای پلاستیکی خودداری کنید زیرا بعضی از مواد شیمیایی درون پلاستیک ممکن است به داخل غذا نفوذ کنند. مشخصا قرار دادن هر جسم آهنی درون مایکروویو نیز خطرناک است و اتصال امواج تولیدشده توسط مگنترون با آنها میتواند باعث جرقه زدن و آتش گرفتن دستگاه شود.
مایکروویو قطعا باعث تغییر راهها و روشهای پختن انسان در نیمقرن گذشته شده است. پس بیایید 50 سالگی این دستگاه دوستداشتنی را جشن بگیریم و شکرگزار ساعتهایی باشیم که باید در آشپزخانه کار میکردیم تا به یک وعده غذایی گرم برسیم اما با آمدن مایکروویو، زمان مورد نیاز را به شکل دیگری صرف کردهایم.
البته اگر شما میخواهید این تولد را با یک کیک بزرگ جشن بگیرید، بهتر است که آن را درون مایکروویوتان نپزید. زیرا احتمالا در آخر فقط یک کاسه بسیار بسیار داغ حاوی یک حریره شیرین شل و ول دریافت خواهید کرد!