به گزارش دنیای لوازم خانگی، محمد رضا جباری: فرش دستباف ایران بعنوان یکی از مهمترین صنایع دستی، بیانگر تمدن، فرهنگ، هنر و تاریخ سرزمینی است که قدمتی دیرینه داشته و از جنبه های مختلفی اهمیت دارد اما متاسفانه همچنان با چالش ها و مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند.

نقش ویژه فرش دستباف و جایگاه فرهنگی، هنری، اقتصادی و اجتماعی آن، به گونه ای است که بررسی وضعیت و شناسایی مشکلات در این عرصه را ضروری می کند زیرا فرش ایران علاوه بر این که با اقتصاد خانواده ها گره خورده در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی دارد و این صنعت اعتبار و شهرت ارزنده ای را برای کشور فراهم کرده و خلاقیت و هنر و ذوق ایرانی را به جهانیان شناسانده است.

جایگاه فرش دستباف در اشتغال

فرش از نظر اجتماعی و شاخص های مربوط به آن نیز اهمیت دارد و در اشتغال جمعیت شهری و روستایی و عشایر به صورت تمام وقت و پاره وقت همچنین شاغلین فعالیت های قبل از بافت مثل طراحان، نقاشان، استادکاران و بعد از بافت مثل صادرکنندگان، بازاریابان نیز نقش مهمی دارد و می تواند در کاهش مهاجرت نیز موثر باشد.

فرش ایران علاوه بر اینکه با اقتصاد خانواده ها گره خورده در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی دارد بطوریکه با صادرات می توان علاوه بر کسب اعتبار و شهرت برای کشور و شناساندن خلاقیت و هنر ایرانی به جهانیان، در ارز آوری و اشتغال زایی و کسب درآمد اقدام کرد.

۶۰۰۰ بافنده فعال در استان قزوین

علی اکبر کبیری معاون بازرگانی سازمان صمت استان قزوین در گفتگو با خبرنگار مهر اظهارداشت: در استان بیش از ۸ هزار بافنده دارای کارت، شناسایی شده اند که در حال حاضر ۶ هزار نفر فعالند که از میان آنها ۳۲۰۰ نفر بافنده روستایی هستند.

وی اضافه کرد: حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد بافندگان استان قزوین را بانوان تشکیل می دهند و امسال ۱۹۵۹ نفر نیز تحت پوشش خدمات بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته اند.

کبیری پرداخت تسهیلات به بافندگان را از راهکارهای حمایت از این هنر دانست و تصریح کرد: در اجرای طرح مشاغل خانگی به تعداد ۳۹۳ نفر از قالیبافان بیش از ۲ میلیارد و ۲۵۵ میلیون تومان پرداخت شده و ۵۵۰ میلیون تومان هم در قالب ۱۳ طرح تسهیلات پشتیبان به ۹۷ نفر پرداخت شده است.

وی افزود: همچنین از سوی صندوق کارآفرین امید مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان به تولیدکنندگان و دایرکنندگان کارگاه های قالیبافی پرداخت شده است.

امضای تفاهم نامه برای بیمه بافندگان

کبیری درخصوص بیمه بافندگان نیز گفت: از سال ۹۲ متاسفانه یارانه بیمه بافندگان قطع شده و بر این اساس بازرسان کمی سخت گیری می کنند و شاخص هایی دارند مانند این که بافنده در روز باید دو هزار گره فرش ببافد تا در ردیف بیمه شده قرار گیرد و یا اگر در هنگام بازرسی در محل کار نبود تائید نمی شود که این رویکرد مشکل ساز شده است.

معاون بازرگانی سازمان صمت اضافه کرد: در کنار گران بودن مواد اولیه تولید فرش می توان از فروش نهایی فرش بافته شده به عنوان دیگر مشکلات این هنر یاد کرد که ما در استان با راه اندازی خانه فرش تا حدودی این دغدغه را کاهش داده ایم.

تولید فرش را وارد خانه ها کنیم

کبیری با اشاره به تجربه برخی کشورها در خصوص رونق تولید فرش اظهارداشت:در شرایطی که با مشکلات اقتصادی و کاهش منابع مالی مواجهیم باید باور کنیم فرش می تواند به اشتغال و اقتصاد ما بسیار کمک کند و جایگزین خوبی برای صادرات غیر نفتی باشد.

وی اضافه کرد: اگر بتوانیم با دادن تسهیلات ارزان قیمت در کمترین زمان، تولید فرش را وارد خانه ها کنیم و آن را به صورت متمرکز انجام دهیم با کمترین آورده تا میزان ۱۰ میلیون تومان می توان با دایرکردن یک دار قالی چند نفر را مشغول به کار کرد.

کبیری بیان کرد: آموزش مهارت های نقشه خوانی، طراحی و نقشه های به روز، تولید بر اساس ذائقه و سلیقه مردم، شناسایی نیازهای روز مردم و تغییر جهت از تولید تابلو فرش به سمت قالی و قالیچه می توان از این صنعت برای شکوفایی اقتصاد بهره جست.

صادرات ۸۳۸ هزار دلاری فرش از قزوین

وی اظهار داشت: در سال گذشته ۵۳۵۰ تن فرش دستباف به ارزش ۸۳۸ هزار دلار از استان قزوین به خارج از کشور صادر شد که بیشتر آن به آمریکا بود اما امسال با تشدید تحریم ها این کشور از بازارهای هدف حذف شده است.

کارآفرینان را حمایت کنید

معصومه کولجی، یکی از کارآفرینانی که بیش از هشت سال است با دایر کردن دار قالی در این عرصه فعالیت دارد به می گوید: فرش می تواند به اشتغال و اقتصاد ما کمک کند و درآمد خوبی برای سرمایه گذار و کارآفرین و بافندگان داشته باشد اما نیازمند مدیریت و ساماندهی بهتری است.

وی اضافه کرد: یکی از مشکلات کارآفرینان این است که بافنده ها تعهد محکمی در کار ندارند و کار را بموقع تحویل نمی دهند و ما دچار ضرر و زیان می شویم و قانون پشتیان ما نیست.

کولجی گفت: در تامین مواد اولیه مشکلی نداریم اما گران شدن ابریشم تا سه برابر که با دلار نوسان دارد برای ما مشکل ساز شده و در کنار آن اگر بر نحوه پرداخت تسهیلات نظارت نشود ممکن است برخی آن را در جای دیگر هزینه کنند.

این صاحب کارگاه قالیبافی در قزوین اضافه کرد: باید بافنده واقعی مورد حمایت دولت قرار گیرد تا تولید رونق بگیرد اما برخی بازرسان اطلاعات کافی از این صنعت ندارند و در محاسبات خود اشتباهاتی دارند که بافنده متضرر می شود.

اجازه دهند خودمان کار کنیم

کولجی در ارایه راهکار برای برون رفت از مشکلات می گوید: تسهیلات بانکی باید به راحتی داده شود و بیمه بافنده ضروری است اما اگر در پیچ و خم های اداری گیر کند و ایرادهای غیر کارشناسی به آن گرفته شود بافنده را بی انگیزه می کند.

وی اظهارداشت: از مسئولان انتظار داریم در بازاریابی هم کمک کنند تا تولیدات بافنده ها به سرعت فروش رفته و چرخ اقتصاد فعالان این عرصه بچرخد.

فعالیت ۴۰ کارگاه قالیبافی در استان قزوین

زهرا شجاعی مسئول واحد فرش سازمان صمت استان قزوین هم به خبرنگار مهر گفت: در استان قزوین ۴۰ کارگاه تولید فرش دستباف داریم که ۲۲ مورد غیر متمرکز و ۱۸ واحد متمرکز است.

وی بیان کرد: برای احیای فرش اعتماد قزوین اقدامات زیادی صورت گرفته و با تشکیل خانه فرش استان، راه اندازی بخش طراحی، نقشه فرش، شناسایی وبهره گیری از بافندگان وطراحان با تجربه استان و توسعه اموزش های حرفه ای و مهارتی، شناسایی بازارهای هدف در اولویت است تا زمینه تولید فرش اعتماد قزوین مهیا شود.

شجاعی گفت: فرش قزوین قابلیت جهانی شدن را دارد و امروز فرش ابریشمی که در آبیک تولید می شود از بهترین بافته هاست که تلاش می کنیم به یک طرح اصلی در این زمینه برسیم و فرش اعتماد را احیا کنیم که در مرحله مطالعه طرح هستیم و با این کار می توان گرانترین فرش را تولید و به بازار عرضه کرد.

شجاعی یادآور شد: برگزاری ۴ دوره آموزشی بافت فرش دستباف مقدماتی و پیشرفته برای ۱۰۰ نفر در خانه فرش و دوره ارتقاء مهارت برای ناظران فنی و چله کش‌ها با حضور ۴۰ نفر از دیگر برنامه های آموزشی است.

وی گفت: در استان قزوین دو صادرکننده فعال فرش داریم که در تولید فرش های تمام ابریشم و تابلو گبه فعالیت می کنند.

مسئول واحد فرش سازمان صمت استان قزوین یادآور شد: نبود سرمایه در گردش، نبود فعالیت مشترک در تولید، گران بودن مواد اولیه از مهمترین مشکلات این هنر صنعت است.

رئیس مرکز ملی فرش ایران: ۶۰۰ هزار بافنده بیمه می شوند

فرشته دست پاک رئیس مرکز ملی فرش ایران در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: ببیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بافنده در این عرصه فعالیت می کنند که بزرگترین صنف در کشور محسوب می شوند و فعالان این صنعت و هنر حتی در دورافتاده ترین روستاها و شهرها فعالیت می کنند که از این جمعیت در سال ۹۲ حدود ۶۰۰ هزار نفر بیمه بودند که نیمی از آنها بدلیل مشکلاتی که داشتیم حذف شده اند که تلاش می کنیم بیمه همه بافندگان برقرار شود.

وی در خصوص مشکلات بافندگان اضافه کرد: بازرسان سازمان تامین اجتماعی هر بار که در کارگاهها حضور می یافتند اگر کسی پشت دار قالی نبود آن را از لیست بیمه حذف می کردند در حالی که فرش تنها هنر صنعت است که زمان نمی شناسد و بافندگان شبانه روزی و وقت و بی وقت فعالیت می کنند و قرار نیست هر وقت بازرس آمد سرکار باشند تا مشمول بیمه شوند.

رئیس مرکز ملی فرش ایران یادآورشد: قرار نیست ملاک بیمه شدن حضور مداوم بافنده در پشت دار قالی باشد و این دلیل برای بیمه شدن منطقی نیست زیرا زنانی هستند که در وقت بیکاری بافندگی می کنند و استحقاق بیمه شدن را دارند.

دست پاک یادآور شد: توجه به امنیت شغلی بافندگان و تامین بیمه از دغدغه های فعالان این بخش است که باید حل شود در غیر این صورت کسی رغبت نمی کند به سمت این هنر و صنعت برود.

وی اضافه کرد: در قانون بودجه بیمه بافندگان باید دیده شود و امیدواریم سهم بیمه اجتماعی افزایش یابد و ۶۰۰ هزار بافنده بیمه شوند.

وی اضافه کرد: صادرات فرش ایران به کشورهای آمریکا، آلمان، کانادا، ژاپن و چین صورت گرفته که البته باید به کشورهای دیگری هم برنامه ریزی کنیم.

رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت: کشور هند بعد از ایران بزرگترین صادرکننده فرش دستباف به دنیاست اما همچنان ایران با وجود تحریم فاصله زیادی با این کشورهای صادر کننده دارد و باید چاره اندیشی کنیم و از سهم ۳۲ درصدی که به کشور آمریکا کم شده بتوانیم کشورهای دیگری را جایگزین کنیم.

وی بیان کرد: یکی از راهکارها این است که در مقابل واردات به کشور بتوانیم صادرات فرش را تهاتر کنیم البته فرشهایی که برند و صاحب شناسنامه و ثبت جهانی هستند در قبال واردات در اولویت قرار دارند.

دست پاک گفت: با مشکلات بانکی که داریم باید بتوانیم تهاتر کنیم و حداقل برای سال آینده درصددیم صادرات فرش را تا ۸۰۰ میلیون دلار برسانیم.

وی اظهار داشت: کشور چین با جمعیت بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفری بازار بسیار بزرگ و مستعدی است که از آن غافل بوده ایم که فرش ایران می تواند آن را هدف گذاری کند.

اشتغال در صنعت فرش با کمترین سرمایه گذاری

دست پاک گفت: برای ایجاد هر شغل در عرصه صنعت حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان لازم است در حالی که در صنعت فرش با حداقل ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان می توانیم با هر دار قالی برای سه نفر شغل ایجاد کنیم.

رئیس مرکز ملی فرش ایران اظهار داشت: فرش ایرانی بیانگر هویت، فرهنگ و هنر کشور است و می توان از آن به عنوان شناسنامه و پرچم دوم و پاسپورت معنوی ایرانی ها یاد کرد.

دست پاک همچنین ساماندهی زنجیره تولید، واردات مواد اولیه، توسعه کارگاههای متمرکز و خانگی و استاندارد سازی کارگاهها را از برنامه های سال آینده مرکز ملی فرش ایران دانست.

چالش ها و معضلات

افزایش کشورهای رقیب مانند چین، ترکیه و افغانستان، هند، مصر، پاکستان، مراکش و نپال، سرقت طرح های ایرانی، تحریم، ناهماهنگی تولید با نیاز بازار، نبود تبلیغات و بازاریابی مناسب از چالش های این صنعت و هنر است.

بحران اقتصادی جهان، استفاده از مواد اولیه نامرغوب، نبود تنوع در نقشه ها، نبود حمایت های مالی و معنوی کافی از بافندگان، پایین بودن دستمزد بافندگان و بیمه نبودن دست اندرکاران تولید فرش از جمله مهمترین چالش های این هنر است که نیازمند ثبات در قوانین موجود و اعطای جوایز و تشویق و حمایت از تولید کنندگان این صنعت است.

با تداوم حمایت های دولتی و اعطای تسهیلات ارزان قیمت، بیمه کردن بافندگان، خلاقیت در طرح و نقشه، ثبت جهانی فرش قزوین، برگزاری نمایشگاه های داخل و خارج از کشور، دادن تسهیلات به خریداران، آموزش بافندگان، مشتری مداری در رشد و توسعه فرش بسیار حائز اهمیت است.

فرش دستباف ایران، نماد فرهنگ، ذوق و هنر ایرانی است و از آنجائیکه محصولی چند بعدی بوده و دارای جنبه های مختلفی می باشد. حفظ و صیانت از این صنعت مهم است و توجه به بهره وری و کاهش قیمت تمام شده، شناسایی بازارهای دیگر برای صادرات، تبلیغات کیفیت و مزیت فرش ایرانی و حمایت از فعالان این عرصه می تواند هنر، صنعت فرش را در ردیف کالای اصلی در صادرات غیر نفتی قرار داده و به اشتغال و اقتصاد کشور هم کمک کند.

مهر