صنعت لوازم خانگی در مسلخ حمایت
ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی در نگاه اول طرحی حمایتی از تولید داخل است اما با عمیق‌تر شدن در این طرح متوجه می‌شویم که تداوم آن نه تنها باعث تقویت و حمایت از تولید نمی‌شود که باعث ضربه به تولید و نارضایتی مصرف‌کننده و در نهایت خارج شدن بسیاری از تولیدکنندگان از چرخه تولید می‌شود.
برای بررسی این موضوع به سراغ دو فعال حوزه لوازم خانگی رفتیم تا نظر آن‌ها را در این زمینه جویا شویم.
نبود نگاه به آینده عامل حذف بسیاری از برند‌ها خواهد بود
احسان فدایی، فعال حوزه لوازم‌خانگی ابتدا درباره پیشینه واردات لوازم‌خانگی به کشور گفت: اوج واردات بعد از جنگ ۸ ساله و دوران سازندگی صورت گرفته است و سفر مردم به کشورهای جنوب شرقی آسیا و دیدن روند رشد تکنولوژی، محصولات و طراحی‌های نو، باعث ایجاد نیاز‌های جدید شد.
او ادامه داد: تولیدکنندگان اگر بخواهند شرایط روبه‌رشدی را برای خود ترسیم کنند و نگاه توسعه‌ای برای آینده داشته باشند و بازار را از سطح داخلی به جهانی گسترش دهند؛ چاره‌ای جز رقابت با برند‌های معتبر بین‌المللی در گروه‌های خود ندارند و اگر در دوره‌ای برند‌های نام‌آشنایی، چون ارج و آزمایش از گردونه رقابت و تولید حذف شدند دلیلش نبود نگاه به آینده بود و بر این باور بودند که ماندنی هستند، بازار در اختیارشان است و مردم مجبورند که هرچه تولید می‌کنند را بخرند، ولی باید در نظر گرفت که برای مصرف‌کننده مزیت‌های رقابتی، چون قیمت، تکنولوژی، تنوع، جذابیت بصری و کارکرد محصول مهم است.
فدایی درباره نقش واردات در پیشرفت تولید داخلی گفت: اگر شرکت و برندی نتوانست دوام بیاورد به دلیل واردات بی‌رویه نبوده و مشکل آن برند داخلی، نداشتن برنامه‌ای برای ماندن، همگامی و همسویی با بازار بوده است. اگر اکنون شاهد حضور برند‌های داخلی در بازار هستیم و حرفی برای گفتن دارند نتیجه رقابت‌هایی است که با برند‌های خارجی در دهه ۸۰ و نیمه دهه ۹۰ داشته‌اند.
اگر به واردات به عنوان فرصت نگریسته شود باعث می‌شود که در این فضا شرکت مجبور به مدیریت هزینه، تحقیق و توسعه شود و در نتیجه به مرور زمان می‌تواند با شرایط خود را تطبیق دهد و مزیت‌های جدید رقابتی ایجاد کند.
فضای گلخانه‌ای صنعت را آسیب‌پذیرتر می‌کند
این کارشناس صنعت لوازم‌خانگی با تاکید به جلوگیری از ایجاد فضای گلخانه‌ای برای تولید لوازم‌خانگی در کشور افزود: اگر به این سمت حرکت کنیم که جلوی واردات را بگیریم باعث می‌شود که فضای تولید را در یک فضای گلخانه‌ای مسموم پیش ببریم و در این فضا یک مراقبت غیرمنطقی شکل گیرد و برند داخلی در مواجهه با فضای بیرون گلخانه و طبیعی، آسیب‌پذیر می‌شود. به دلیل همین فضای گلخانه‌ای است که همچنان می‌بینیم که بعد از گذشت ۵ سال از ممنوعیت واردات کالای مشابه، بازهم دغدغه تولیدکننده ما، واردات محصول است؛ خب سوال اینجاست که تا چه زمانی باید روند بدین گونه باشد؟ درست است که ممنوعیت واردات به صورت رسمی و قانونی شکل گرفته است، اما می‌بینیم که کالای قاچاق به وفور در سطح کشور قابل دسترس است.
این فعال حوزه لوازم خانگی درباره سبقه ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی گفت: ممنوعیت واردات از سال ۹۰ شکل گرفت، ولی مردم عملا از سال ۱۴۰۰ به دلیل حکم حکومتی در این زمینه، پررنگ‌تر آن را حس کردند و این به دلیل ارسال سیگنال‌های مختلفی بود که این حکم به بازار داد و از طرفی مسئولان حکومتی هم موظف به اعمال سختگیرانه‌تر اجرای آن شدند و در نتیجه شاهد این بودیم که برند‌های خارجی رسما در کشور فعالیت نکردند، اما به دلیل مزیت رقابتی و زمینه ذهنی مردم از کالای خارجی به شدت ورود کالای قاچاق افزایش پیدا کرد و عملا به ضرر بازار تمام شد
چراکه نیاز راه خودش را چه به صورت قانونی و چه به صورت غیرقانونی پیدا می‌کند و ما با وضع این قانون مسیر قانونی واردات و رفع نیاز جامعه را بستیم، اما مسیر غیرقانونی به دلیل سودآوری بسته نمی‌شود چراکه عوارض، گمرکی، مالیات و مولفه‌هایی که تولید درگیر آن است در این روند وجود ندارد.
سود قاچاقچی و مصرف‌کننده؛ دو عامل جذاب در ادامه روند قاچاق
فدایی به جنبه‌های دیگر این مقوله پرداخت و عنوان کرد: در قاچاق کالا ارز پایه از کشور خارج می‌شود و کالا با ارز آزاد به فروش می‌رسد و از طرفی قاچاقچی درگیر موضوع خدمات پس‌ازفروش هم نیست و، چون به صورت نقدی هم بفروش می‌رسد دغدغه چک هم ندارد؛ با این توضیحات مشخص می‌شود بازار کشش خود را دارد. در این بازار، یک طرف سودآوری قاچاقچی است و در سوی دیگر تقاضا و سود مردم به دلیل قیمت پایینتر و برند بودن محصول؛ زمانی که این دوعامل قدرتمند در کنار تولید گران محصولات داخلی قرار گرفت بازار در دست برند‌های قاچاق شده به کشور قرار گرفت.
او به شکل‌گیری اجناس تقلبی در کنار بازار قاچاق کالا اشاره کرد و گفت: سودآوری کالای قاچاق باعث به وجود آمدن اجناس تقلبی هم شد بدین صورت که اجناس با نام برند‌های معتبر خارجی، اما تقلبی در بازار رواج یافت و مصرف‌کننده بی‌اطلاع از این موضوع اقدام به خرید می‌کند، چون محصولات تقلبی با ویژگی‌های بسیاری وارد بازار می‌شود و مشتری‌پسند است، اما خریدار بعد از مدتی که از خرید کالا گذشت به دلیل نبود گارانتی و شرکت خدمات‌دهنده گرفتار می‌شود.
فدایی اظهار کرد: ممنوعیت واردات اصلا کمکی به تولید نکرد و به چهار ضلع صنعت که شامل تولید، توزیع، مصرف و دولت -که هزینه‌های خود را از این پروسه تامین می‌کرد- ضربه زد. هرچه واردات قانونی ممنوعیت پیدا کند آسیب صدچندانی وارد خواهد کرد.
این کارشناس حوزه لوازم‌خانگی در پایان گفت: مردم هم به سه دلیل با بازار لوازم خانگی قهر کردند؛ ابتدا به دلیل زمینه فکری منفی که در مورد خرید خودرو داشتند و در بازه زمانی برای خرید لوازم‌خانگی باید ثبت‌نام و پیش‌خرید می‌شد، دوم به دلیل کمبود کالا و در کنار آن افزایش مداوم قیمتها. در کنار این سه مورد، از تولید لوازم‌خانگی در برهه‌ای سیاسیون مثل صداوسیما به دفاع پرداختند که اعتباری بین مردم نداشتند و نتیجه عکس داد و تمام این عوامل دست به دست هم دادند که باعث رکود در ۷۰ سال عمر این صنعت شد و حتی در دوران جنگ چنین رکودی نداشتیم.
باید‌ها و نباید‌ها واردات لوازم‌خانگی
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران درباره واردات لوازم‌خانگی گفت: واردات باید‌ها و نباید‌ها ندارد و زمینه آن باید فراهم شود. شما زمینه‌چینی می‌کنید که به سلیقه مردم بها دهید و در این سلیقه می‌خواهید هم واردات کالا نداشته باشید و هم همان کالا را در کشور تامین کنید و از طرفی دیگر اشتغالزایی هم داشته باشید و شرکت‌های دانش‌بنیان هم فعال باشند؛ که جمع این موارد امکان‌پذیر نیست و نیاز به زیرساخت و برنامه‌های اصولی دارد.
اکبر پازوکی افزود: تکنولوژی روز دنیا و سلیقه مردم با یکدیگر هماهنگ است؛ ما هرچه جلوتر می‌رویم تحولات خارق‌العاده است و در یک مقایسه می‌توان حجم تغییرات را مشاهده و نیاز مردم را دریافت کرد. اگر قرار است که واردات نداشته باشیم باید تکنولوژی روز دنیا را با برنامه ریزی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت به دست بیاوریم؛ ما با توجه به سلیقه مردم خودمان و کشورهای همسایه که هدف صادراتی ما هستند باید تولید و عرضه کنیم.
واردات تکنولوژی روز دنیا شرط بقا در این صنعت
او تاکید کرد که واردات کالای تمام شده روند درستی نیست و ادامه داد: ما اعتقادی به واردات کالای تمام شده نداریم و نباید بگذاریم ارز از کشور خارج شود که البته اکنون از طریق قاچاق این اتفاق می‌افتد. دولت برای جلوگیری از آن باید سرمایهگذاری را در این زمینه افزایش دهد تا بتوانیم تکنولوژی روز دنیا را وارد کنیم.
پازوکی عنوان کرد: ما امروز نه می‌توانیم کالایی را وارد و نه تولید کنیم. باید برنامه‌ریزی کنیم و با سرمایه‌گذار داخلی و خارجی و شرکت‌های فن‌آوری که دارای ماشین‌آلات به‌روز هستند، به شرط تولید در داخل و صادرات برای کل دنیا، قرارداد منعقد کنیم؛ مانند کاری که کشورهایی، چون چین، کره، ترکیه، مکزیک، ایتالیا و … انجام دادند.
او افزود: این گونه هم تولید داخلی افزایش یافته و هم شرکت‌های دانش‌بنیان فعال شده و هم شرکت‌های تولیدی خرد و بزرگ دائر و این باعث تولید کالا و رفع نیاز داخل و صادرات با قیمت مناسب و ارزآوری بالا می‌شود.
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران تاکید کرد: بنده هم با واردات کالای تمام شده موافق نیستم. در گذشته با واردات موافق بودم، چون سرمایهگذاری در این موارد صورت نگرفته بود، اما اکنون در این حوزه سرمایهگذاری شده است.
نبود حمایت دولتی عامل بی‌انگیزگی در تولید است
پازوکی با انتقاد از نبود حمایت دولت از تولید گفت: دولت متاسفانه حمایت و سرمایهگذاری نمی‌کند. وقتی شما ورق مس و فولاد را به قیمت دلار و در بورس می‌خرید چه کمکی به تولیدکننده است؟ وقتی مشوق صادراتی وجود ندارد تولیدکننده با چه انگیزه‌ای کار کند؟ ترکیه ۹درصد مالیات بر ارزش افزوده را از صادرات نمی‌گیرد و ۹ درصد هم جایزه می‌دهد؛ یعنی ۱۸درصد به صادرات مشوق می‌دهد.
او افزود: ما مشکل تولید داریم و نمی‌توانیم همه اقلام را تولید کنیم و سرمایه‌گذار کلان هم نداریم. مثلث تولید شکل گرفته است، اما هدفمند نیست. اگر این مثلث هدفمند شود هم کالا وارد نمی‌کنیم و هم تکنولوژی وارد کرده و این زمینه اشتغالزایی و صادرات را هم فراهم می‌کند.
پازوکی نبود حمایت از سوی دولت را زمینه ایجاد و تداوم قاچاق و خارج شدن ارز دانست و افزود: این روند سبب شده که دولت به حق و حقوق خود نرسد و تولیدکننده هم با مشقت، گرفتار بروکراسی اداری، سفته‌بازی و … شود.
عصر اقتصاد
