با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، تولید بی‌کیفیت صرفه اقتصادی ندارد، چرا که مردم به‌دلیل پایین بودن قدرت خرید در انتخاب محصول و کیفیت آن به‌شدت حساسیت دارند.
از سال ۹۷ که واردات لوازم خانگی ممنوع شد حدود پنج سال می‌گذرد؛ پنج سالی که با فرازونشیب‌های بسیاری همراه بود. در این مدت بسیاری از کارشناسان مخالف ادامه ممنوعیت واردات بودند و تأکید داشتند انحصار در هر بازار علاوه بر ایجاد فساد، منجر به تولید بی‌کیفیت و افزایش قیمت و درنهایت مصرف‌کننده متضرر می‌شود و بارزترین مثالی که برای آن مطرح می‌کردند صنعت خودروسازی است که به‌دلیل انحصاری بودن سال‌هاست درحال درجا زدن است.
اما برخی دیگر که معمولاً صنعتگران هستند بر ادامه ممنوعیت تأکید دارند و معتقدند آزاد شدن واردات در شرایط فعلی، آسیب‌زننده به تولید است، بنابراین ممنوعیت تا زمانی که تولیدکننده توان رقابت با رقیب را پیدا کند، باید ادامه داشته باشد.
منتقدان رویه فعلی معتقدند در این سال‌ها نه‌تنها تولید داخلی، به آن کیفیتی که باید نرسیده است، بلکه تبدیل به مونتاژکاران قطعات چینی هم شده‌ایم. آنان تأکید دارند تولیدکنندگان اقدام به واردات قطعات لوازم خانگی کرده و خودشان تنها با ساخت قاب، قطعات چینی را مونتاژ می‌کنند، بنابراین ممنوعیت واردات را طرحی شکست خورده می‌دانند.
علیرضا محمدی دانیالی، رئیس انجمن صنایع لوازم‌خانگی کوچک معتقد است سرکوب نرخ ارز و محدودیت‌های شدید تأمین ماشین‌آلات و مواد اولیه قدرت رقابت تولیدکنندگان داخلی را تضعیف کرده، درست است که مصرف‌کنندگان تمایل دارند در زمان خرید کالا حق انتخاب داشته باشند و کالاهایی با قیمت و کیفیت مناسب خریداری کنند، اما وضعیت اقتصاد سیاسی و شرایط تجاری کشور این اجازه را به ما تولیدکنندگان و البته مصرف‌کنندگان نمی‌دهد.
کالای بی‌کیفیت خریدار ندارد
حبیب‌الله انصاری، پیشکسوت تشکل‌های صنعتی ابراز کرد: لوازم خانگی ازجمله صنایعی است که در اقتصاد ارزش افزوده ایجاد می‌کند و تنها صنعتی است که جزو لاینفک زندگی مردم محسوب می‌شود.
وی لوازم خانگی را یکی از ۱۱ رشته شتاب‌دهنده توسعه اقتصادی کشور دانست و افزود: لوازم خانگی که امروز در ایران تولید می‌شود از نظر کیفی در سطح مطلوبی به سر می‌برد، البته بحث کیفیت حدومرز ندارد، اما اینکه ادعا می‌شود محصولات داخلی دارای کیفیت لازم نیستند، سخن دقیق و سنجیده‌ای نیست.
انصاری به ممنوعیت واردات لوازم خانگی به کشور و تأثیری که بر میزان تولید و کیفیت تولیدات داخلی داشته اشاره و تصریح کرد: هم‌اینک سالانه یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه یخچال، بیش از یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه اجاق گاز و حداقل ۳۰۰ هزار دستگاه کولر گازی در داخل تولید می‌شود و از نظر کیفیت هم همان‌گونه که پیش از این گفته شد در سطح قابل قبولی قرار داریم که همه این‌ها در نتیجه ممنوعیت واردات ایجاد شده است.
از سوی دیگر باتوجه به‌اینکه قدرت خرید مردم در این سال‌ها به‌شدت کاهش یافته، تولید بی‌کیفیت صرفه اقتصادی ندارد، چراکه مردم به‌دلیل پایین بودن قدرت خرید در انتخاب محصول و کیفیت آن به‌شدت حساسیت دارند و همین سبب می‌شود اساساً تولیدکننده به سمت تولید کالای بی‌کیفیت نرود چون مشتری نخواهد داشت.
انصاری یادآور شد: برخی قطعات همچون موتور یخچال و موتور لباس‌شویی و برخی بردهای الکترونیکی را وارد می‌کنیم و تولیدی در داخل صورت نمی‌گیرد که آن هم علت دارد؛ به‌صورت کلی ما سالانه نیازمند ۲ میلیون دستگاه یخچال هستیم و یک تولیدکننده موتور یخچال باید سرمایه عظیمی را پای کار بیاورد (از ساخت سالن گرفته تا خط تولید و مواد اولیه) تا سالانه ۲ میلیون موتور بسازد و این به‌هیچ وجه صرفه اقتصادی ندارد.
درصورتی که بتواند ۶ میلیون قطعه موتور بسازد و از این میزان ۴ میلیون قطعه را صادر کند، تولید توجیه اقتصادی پیدا خواهد کرد در غیراین‌صورت خیر و همان‌گونه که امروز مشاهده می‌کنید در عرصه صادرات هم به‌دلیل نوسان‌های شدید نرخ ارز و نبود مناسبات صحیح اقتصادی ایران، عملاً بحث صادرات هم با ریسک بسیار بالایی روبه‌رو است.
این پیشکسوت تشکل‌های صنعتی به بحث انحصاری شدن بازار توسط تولیدکنندگان ایرانی و تأثیری که بر قیمت و کیفیت محصول می‌گذارد و امکان تبدیل شدن صنعت لوازم خانگی به صنعت خودروسازی دیگر اشاره و ضمن رد این ادعا، خاطرنشان کرد: تشبیه صنعت لوازم خانگی به صنعت خودرو نادرست است، چراکه صنعت لوازم خانگی برخلاف صنعت خودرو کاملاً خصوصی است و زمانی که صنعتی خصوصی باشد، تولیدکننده دست‌کم برای حفظ منافع خود ناچار به افزایش کیفیت و رقابتی کردن قیمت است.
انصاری مونتاژی صرف بودن لوازم خانگی را نیز مردود دانست و گفت: باتوجه به نرخ فعلی ارز، واردات تمامی قطعات صرفه اقتصادی ندارد؛ زمانی ما سرشعله اجاق گاز را از ایتالیا وارد می‌کردیم، اما امروز بهترین آن را در داخل تولید می‌کنیم.
تنها در برخی قطعاً همچون موتور یخچال و لباس‌شویی و بردهای الکترونیکی اقدام به واردات می‌کنیم که علت آن گفته شد. ممنوعیت واردات تا زمانی باید وجود داشته باشد که توان تولید داخل حفظ و استمرار داشته باشد. همچنین در این زمینه باید به مسئله اشتغال هم اشاره کرد که درصورت واردات در زمان فعلی، هم تولید داخل ضربه می‌بیند و هم در ادامه آن اشتغال، البته این نکته به‌معنی حفظ تولید بی‌کیفیت صرفاً برای حفظ اشتغال نیست، اما با روند کندی که امروز بازار فروش لوازم خانگی دارد، واردات قطعاً به تولید داخل ضربه می‌زند.
نبود ارز برای آزادسازی واردات
به‌تازگی دبیران سه انجمن فعال در حوزه تولید لوازم خانگی در نشستی تأکید کردند با توجه به مشکلات ارزی امکان آزادسازی واردات نیست و حتی اگر واردات هم آزاد شود به دلیل هزینه‌های پایین قاچاق، کالا همچنان از راه‌های غیرقانونی وارد کشور خواهد شد، چراکه قاچاقچیان، سوخت زیر ۳هزار تومان را از کشور خارج می‌کنند، در خارج به قیمت بالای ۴۰ هزار تومان می‌فروشند و با این پول لوازم خانگی به کشور وارد می‌کنند.
فاضلی‌نیا، عضو انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی با بیان اینکه برای آزادسازی واردات لوازم خانگی ارز در کشور نداریم، اظهار کرد: در حال حاضر میانگین زمان تخصیص ارز به مواد اولیه صنایع ۸۰ روز است و فرایند واردات مواد اولیه، چهار ماه زمان می‌برد، پس آزادسازی واردات در حد شعار است.
تعامل نباید به‌تولید داخل آسیب برساند
عباس هاشمی، دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی هم پیش از این درباره زمان آزاد شدن واردات لوازم خانگی، ابراز کرده بود مطابق ماده ۱۶ قانونِ حداکثر استفاده از توان تولید کشور مصوب سال ۹۸، وزارت صمت موظف است ثبت سفارش کالاهای مصرفی بادوام دارای مشابه ساخت داخل را تا پایان برنامه ششم توسعه ممنوع کند.
وی با اشاره به روبه اتمام بودن برنامه ششم، اظهار کرد: با توجه به ظرفیت این قانون، تداوم موضوع ممنوعیت‌ها در قانون برنامه هفتم توسعه کشور از وزارت صمت و کمیسیون صنایع و معادن مجلس درخواست شد. واردات و یا ممنوعیت واردات لوازم خانگی همواره وجود داشته، اما درخواست ما برای ممنوعیت واردات براساس مصالح کشور و حمایت از صنایع به‌ویژه صنایع نوپای داخلی و همچنین صیانت از سرمایه‌گذاری‌ها و تلاش‌های انجام شده در زمان تحریم‌هاست.
وی ابراز کرد: البته این گفته به معنای کشیدن دیوار به دور کشور نیست و معترفیم برای ارتقای دانش فنی، دستیابی به فناوری‌های روز دنیا و تأمین سرمایه خارجی، باید بتوان با دنیا تعامل کرد، اما تعامل باید به گونه‌ای باشد که به صنایع تولید داخل آسیبی وارد نکند.
